Дар гузориши нави созмони ҳуқуқии Freedom House (Хонаи озодӣ) Тоҷикистон аз нигоҳи риояи ҳуқуқи сиёсӣ ва озодиҳои шаҳрвандӣ аз 100 хол 5 хол гирифт.
Ин созмони ҷаҳонии ҳуқуқӣ, ки 29-уми феврали соли ҷорӣ гузориши навашро бо номи “Озодиҳо дар ҷаҳон 2024. Зиёни афзоянда аз интихоботи ғайриқонунӣ ва низоъҳои мусаллаҳона” нашр кард ва дар он Тоҷикистонро бо дарназардошти риоя нашудани ҳуқуқу озодиҳои шаҳрвандон “бисёр саркӯбгар” ва ноозодтарин кишвари дунё хондааст.
Тоҷикистон дар гузориши имсола “бо сабаби талошҳои давомдори саркӯби озодии баён ва табъйизи ҷомеаи помириҳо” нисбат ба соли гузашта 2 хол камтар гирифтааст.
Кетрин Грот, муҳаққиқи Freedom House ба Радиои Озодӣ гуфтааст, ки дар даҳ соли охир – аз 2013 то 2023 – раванди уфти якбораи нишондодҳои озодӣ дар Тоҷикистон мушоҳида мешавад.
Ба гуфтаи хонум Кетрин ин ҳолат ба ҳуқуқи сиёсӣ ва озодиҳои маданӣ таъсири бад расонда, ҳосили раҳбарии президенти худкома Эмомалӣ Раҳмон аст, ки аз соли 1992 қудратро дар даст нигоҳ медорад.
Хонаи озодӣ ҳамчунин дар гузоришаш ба вазъи расонаву озодии баён дар Тоҷикистон ишора карда мегӯяд, “Мақомот журналистону блогеронро, ки назарашонро ба шакли хаттиву шифоҳӣ баён мекунанд, таҳдид ва таъқиб карданд. Чанд журналист соле аз он пеш боздошт ва ба мӯҳлатҳои тӯлонӣ ҳабс шуданд, чун мақомот саркӯби матбуоти озод ва сензураи матбуотро идома доданд”.
Ба қавли гузоришгарони Хонаи Озодӣ, чунин бархурд бо матбуот боиси он шудааст, ки мардуми одӣ ҳам дар Тоҷикистон акнун барои пешгирӣ аз таъқиб талош мекунанд дар баёни андеша эҳтиёткор бошанд.
Инчунин дар ин гузориш аз саркӯби эътирозгарон дар Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон дар соли 2022 ва ҳабси даҳҳо нафар, табъизи сангини “Ҷомеаи помириҳо” дар соли 2023 ва фирирашон аз кишвар ва дигар мушкилот дар Тоҷикистон гуфта шудаааст.
Мақомоти Тоҷикистон то ҳол ба ин гузориши созмони ҳуқуқии Хонаи Озодӣ вокунише накардаанд, аммо дар гузашта созмонҳои ҳомии ҳуқуқи инсонро ба нигоҳи ғаразомез ва якҷониба гунаҳкор намуда буданд.
Эмомалӣ Раҳмон ва ҳукуматаш дар даҳ соли охир даҳҳо фаъолу сиёсатмадор, рӯзноманигорон ва блогеронро боздошт карда, онҳоро барои солҳои тӯлонӣ равонаи зиндон карда, инчунин дар ВМКБ даст ба саркӯб ва қатли эътирозгарон задаанд. Созмонҳои байналмилалии ҳуқуқи башар борҳо аз мақомоти кишвар хостанд, ки ба саркӯбҳояш нисбати дигарандешон хотима диҳад, аммо ҳукумати Тоҷикистон торафт доираи озодӣ ва ҳуқуқҳои конистутсионии шаҳрвандонро боз ҳам маҳдудтар мекунад.
