Такмилшуда:
Иёлоти Муттаҳидаи Амрико дар як гузориши навбатии худ дар бораи озодиҳои мазҳабӣ Тоҷикистонро бори дигар дар рӯйхати кишварҳои нақзкунандаи озодиҳои динӣ ва мазҳабӣ ворид кардааст.
Дар баробари Тоҷикистон низ давлатҳои Эрон, Чин, Кореяи Шимолӣ, Мянма, Нигерия, Покистон, Арабистони Саудӣ, Туркманистон ва Эритрея ба рӯйхати кишварҳое шомил шудаанд, ки ба гуфтаи Вашингтон, ба таври пайваста озодиҳои мазҳабиро поймол мекунанд.
Ҳамзамон Амрико Русия, Куба, Никарагуа ва Ҷумҳурии Муттаҳидаи Қумурро низ ба “рӯйхати таваҷҷӯҳи махсус” шомил кард. Иёлоти Муттаҳида иддао дорад, ки мақомоти ин давлатҳо дар қаламрави худ ба “нақзи ҷиддии озодиҳои мазҳабӣ” роҳ додаанд ё худ дар ин кор даст доранд. Дар ин бора рӯзи душанбе 7-уми декабри соли равон Вазири хориҷии ИМА Майк Помпео гузориш додааст.
Департаменти давлатии Амрико дар асоси қонуни амрикоии озодии дин аз соли 1998 пайваста чунин гӯзоришҳоро омода мекунад. Тибқи муқаррароти он, Вазорати корҳои хориҷии ИМА гузориши солона дар бораи озодии дин дар ҷаҳонро таҳия мекунад.
Бар асоси хулосаҳои дар ин санад овардашуда, вазири умури хориҷии ИМА метавонад тавсияҳо барои шомил кардани баъзе кишварҳо ва ташкилотҳо ба рӯйхати сиёҳи поймолкунандагони озодиҳои динӣ ироа кунад ва ё авомире зидди онҳо таҳия намояд.
Департаменти ИМА моҳи июни соли ҷорӣ чунин як гузориши дигарро низ нашр карда буд, ки Тоҷикистон дар он гузориш дар гурӯҳи давлатҳои поймолкунандагони ҳуқуқи озодиҳои мазҳабӣ шомил буд. Агарчи баъзе давлатҳо баъд аз ин гузориш вокунишҳо нишон додаанд, аммо то ҳол Вазортаи хориҷаи Тоҷикистон вокунише накардааст.
Тоҷикистон дар рӯйхати 10 кишвари поймолкунандагони озодиҳои динӣ, мисли кишварҳои Чину Бирма ва Туркманистон аз соли 2016 шомил аст. Гуфта мешавад, дар натиҷаи “поймолкунии ҳуқуқҳои динии доимӣ, идомадошта ва тоқатнопазир” ин кишварҳо боиси нигаронии ҷиддии Департаменти давлатӣ мебошанд.
Инчунин дар гӯзоирш омада, ки Судон ва Узбекистон “бар асоси пешравии назаррасу мушаххаси ҳукуматҳояшон давоми соли охир” аз рӯйхати поймолкунандагони ҳуқуқҳои динӣ хориҷ шуданд. Департаменти Давлатии Амрико онро ба ислоҳоти ҷасуронаи қонунҳо ва амалкарди ин ду кишвар дониста ва ҳамчун намунаи ибрат барои дигар миллатҳо муаррфӣ кардааст.
Гуфта мешавад, ки Департаменти давлатии ИМА минбаъд низ барои хотима додан ба бадрафторӣ ва таъқиб бо сабабҳои мазҳабӣ дар саросари ҷаҳон талош меварзад ва кӯшиш ба харҷ медиҳад, ки ҳар як инсон дар ҳама ҷо ва ҳама вақт ба бовару эътиқоди худ озодона зиндагӣ кунад.
Дар гузориши имсолаи озодиҳои динии Департаменти давлатии ИМА таъкид мешавад, ки маҳдудиятҳои озодиҳои динӣ дар Тоҷикистон – аз назорати риши мардон ва ҳам либоспӯшии занону ноболиғон шурӯъ мешавад. Масалан, маъмурони давлатӣ пӯшидани ҳиҷоб ва дигар унсурҳоеро, ки хоси либоси миллӣ нест, тавассути роҳандозии рейдҳои махсус маҳдуд мекунанд.
Кумиссиюни Иёлоти Муттаҳидаи Амрико оид ба озодиҳои динӣ моҳи майи соли 2019 бо нашри гузориши солонааш дар бораи озодиҳои мазҳабӣ гуфта буд, ки дар Тоҷикистон мақомот соли 2018 ҳамаҷониба эътиқоду бовариҳои мардумро назорат мекарданд.
Аз ҷумла маросимҳои тӯй ва ҷанозаро маҳдуд карда, барои риш гузоштан ва ҳиҷобпӯшӣ маҳдудиятҳо ҷорӣ намуданд. Таҳсилоти олии исломӣ тақрибан барҳам хӯрд ва тағйирот ба Қонуни дин аз соли 2009 боиси баста шудани бештар аз 2000 масҷид дар давоми ду соли охир гардид. Зери пардаи мубориза бо ифротгароии динӣ, ҳукумат ба шиканҷаи аъзои собиқи Ҳизби наҳзати исломӣ идома дод. Аъзоёни собиқи қатории ҳизбро ба солҳои тӯлонии зиндон маҳкум кард ва истирдоди раҳбарони онро аз хориҷа дархост мекунад.
Бар асоси муқаррароти Иёлоти Муттаҳида, ҳукумати кишвар метавонад ба зидди ин кишварҳо таҳримот эълом кунад, вале пештар расман гуфта, ки бо назардошти аҳаммияти зиёди Тоҷикистон барои манофеи миллии ИМА аз ин кор худдорӣ мекунад.
