Бояд гуфт, «гоҳ» вожаи форсӣ аст, ки бар он афзудани танвини арабӣ ва эҷоди «гоҳан» низ ҷоиз нест, вале гузаштагонамон гоҳе аз ин гуна каҷравиҳо кардаанд…
Дар забони тоҷикони муосир, чи дар навиштор ва чи дар гуфтор калимаи қайд (зарф)-и «гоҳо» хеле фаровон истифода мешавад. «Гоҳо», ки ҳаммаъно ва гунаи дигаре аз «гоҳ» (гаҳ), ва «гоҳе» (гаҳе) аст, солҳои охир ҳатто истеъмоли гунаҳои дигарро маҳдуд кардааст. Аммо «гоҳо» дуруст нест, ғалат аст. Алифи охири он (о) марбут ба хеч як аз мавориде, ки дар забони форсӣ (тоҷикӣ) дар авохири исм, феъл, сифат меояд ва ё калимаи нав месозад ё маъниро таъкид мекунад нест: на алифи итлоъ аст, на алифи тафхиму таъзим, на алифи муболиға ва таъкид (Ниг. ба Фарҳанги форсии Муин, моддаи «алиф»)
Чунонки ишора рафт, истеъмоли «гоҳо» падидаи нав дар забони мост, аз ин рӯ чун истифодаи онро дар матни «Наводир-ул-вақоеъ»-и Аҳмад Махдуми Дониш (Душанбе, «Дониш», 1988–1989) нависанда ва донишманди қарни 19 дидам, боварам наёмад. Фотонусхаи дастнавиштаи китобро бо ёрии дӯсте аз Пажуҳишгоҳи шарқшиносӣ ба даст овардам ва дидам воқеан ҳам дар нусхаи асл «гоҳо» омада…. Аммо пас аз каме андеша, сабаби ин амр ҳам бароям кашф шуд. Аҳмади Дониш ин калимаро бо танвини арабӣ (-ан) оварда ва азбаски дар мавориди зиёд калимоти танвиндорро дар хатти форсӣ бидуни аломати танвин менавиштанд (чунонки зеру забарро ҳам бештар авқот наменавиштанд), котиби нусхаи «Наводир-ул-вақоеъ» низ аз ин қоидаи нонавишта пайравӣ кардааст, ба ин фарз, ки шахси китобхон худ медонад онро чӣ гуна бихонад. Аммо донишмандони муосири тоҷик, мутаассифона, ин маъниро зоҳиран аз ёд бурдаанд ва азбаски дар он солҳои даҳаи 80-уми қарни гузашта низ дар навиштори тоҷикон «гоҳо» корбурди фаровон дошт, ин калимаи қайдро ончунонки дар сурат ҳаст, бидуни хониши дурусти он ба сирилик нақл кардаанд. Дар зимн бояд гуфт, «гоҳ» вожаи форсӣ аст, ки бар он афзудани танвини арабӣ ва эҷоди «гоҳан» низ ҷоиз нест, вале гузаштагонамон гоҳе аз ин гуна каҷравиҳо кардаанд, мутаассифона, ва чанд калимаи дигари форсиро низ бо танвин овардаанд. Ҳамин тавр, «гоҳо» ғалатест, ки аз ғалати дигар рӯйидааст.
Хулосаи калом ин аст, ки агарчи «гоҳо» хеле интишори зиёд дорад ва ҳатто бузургони адаби муосир ҳам аз он истифода кардаанд ва ғалати ом шудааст, бояд аз истеъмоли он даст бикашем ва дар ҳама маврид аз гунаҳои дурусти калима: гоҳ (гаҳ), гоҳе (гаҳе) истифода кунем. Ғалати ҳосил ба ин равиш дар калимаҳо дигар низ рух дода, чунончи асло ва доимо, ки дар асл аслан ва доиман ҳастанд ва азбаски дар алифбои форсӣ (арабӣ) гоҳе бидуни танвин навишта мешуданд ва мешаванд, онҳоро ғалат хондаанд ва онро ба забон ва алифбои муосири тоҷикон овардаанд ва ин ғалат аз навиштаҳои аҳли қалам ба забони мардум рафта густариш ёфтааст. Гунаи ғалати ин калимаҳо ҳамарӯза дар навиштору гуфтори тоҷикон истеъмол мешавад ва ба ин сабаб овардани намунаҳоро лозим надонистам.
Бознашр аз саҳифаи фейсбукии донишманд ва адиби тоҷик Абдуқодири Рустам.
