Бонки ҷаҳонӣ оид ба масоили муҳоҷират ва рушд дар як гузориши худ гуфтааст, дар замони авҷгирии пандемияи коронавирус ва буҳрони иқтисодӣ ҳаҷми интиқоли пул аз ҷониби муҳоҷирони корӣ дар соли 2021 дар муқоиса бо нишондиҳандаи соли гузашта 14% кам мешавад.
Дар даҳсолаи ахир ин бори аввал аст, ки миқёси муҳоҷирати байналмиллалӣ коҳиш меёбад. Коршиносони Бонки ҷаҳонӣ дар ҳисоботи нави худ иброз доштаанд, ки соли 2020 ҳаҷми интиқоли маблағ ба кишварҳои сатҳи даромадашон паст ва миёна 7% коҳиш ёфта, 508 млрд долларро ташкил медиҳад ва дар соли 2021 ба андозаи 7,5% – дигар яъне то 470 млн доллар кам мешавад.
Омилҳои камшавии интиқоли пулро дар афзоиши сусти рушди иқтисод ва сатҳи пасти шуғл дар кишварҳои қабулкунандаи муҳоҷирон, нархҳои пасти нефт ва поинравии қурби асъор дар кишварҳое, ки аз он бо доллар пул интиқол меёбад, гуфта мешавад.
Интизор меравад, ки коҳиши интиқоли пул дар давраи солҳои 2020-2021 ба ҳамаи минтақаҳо таъсир бирасонад. Коҳиши бештарин дар минтақаи Аврупо ва Осиёи Марказӣ мутаносибан ба андозаи 16% дар соли 2020 ва 8% дар соли 2021 пешбинӣ шудааст. Ба иттилои Бонки ҷаҳонӣ ин омил ҳамчунин ба поинравии қурби рубли Русия низ боис мегардад.
Тоҷикистон кишварест, ки бештари иқтисодаш аз пули муҳоҷирон вобаста аст. Чизе, ки мақомоти расмӣ дар кишвар пайваста кушиш мекунанд онро ночиз нишон бидиҳанд. Эмомалӣ Раҳмон ахиран гуфт, ки ҳукуматаш тавониста аст, дар коҳиш додани ҳаҷми муҳоҷирони корӣ аз Тоҷикистон ба хориҷа дар ҳафт соли гузашта даст ёбад ва шумораи муҳоҷиронро аз 1,1 миллион ба 460 ҳазор кам кунад.
Чунин иддаоро Раисҷумҳури Тоҷикистон дар вохурӣ бо ҳамтои русаш Владимир Путин карда буд ва теъдоди муҳоҷирони кории тоҷикро 480 ҳазор нафар гуфт. Аммо дар худи ҳамин вохурӣ Владимир Путин бо Эмомали Раҳмон адади шаҳрвандони Тоҷикистонро, ки дар Русия кору фаъолият мекунанд, зиёда аз 1 миллиону 200 ҳазор гуфта буд.
Регнюм аз қавли коршинос: профессори Донишгоҳи Урупо дар шаҳри Санкт-Петербург Сергей Абашин теъдоди тоҷикистониҳоро, ки дар Русия кору фаъолият мекунанд дар моҳи апрели соли 2019 1 млн 255 ҳазор гуфта буд. Ин ҳам ғайри нафароне, ки аллакай шаҳрвандии Русияро дарёфт кардаанд ва танҳо дар соли 2019 ададашон назидики 45 ҳазор нафар гуфта мешуд. Оморҳо танҳо дар соли 2020 бо сабаби интишори пандемия фарқ мекунад.
Бонки миллии Тоҷикистон мегӯяд, ҳаҷми интиқоли маблағ ба Тоҷикистон дар нимсолаи аввали соли 2020 дар муқоиса бо ҳамин давраи соли 2019 ба миқдори 15% кам шуда, 999 млн долларро дар бар мегирад. Гуфта мешавад, коҳиши интиқоли маблағ ба Тоҷикистон ба камшавии муҳоҷират вобаста аст.
Ҳамчунин чанде пеш Вазорати меҳнати ва муҳоҷирати Тоҷикистон хабар дода буд, ки бар асари пандемияи коронавирус дар нимсолаи аввали соли ҷорӣ ба муҳоҷират рафтани шаҳрвандони Тоҷикистон 57% кам шудааст. Тибқи маълумоти ғайрирасмӣ шумори муҳоҷирони тоҷикистонӣ дар Русия ҳудуди 2 млн нафар мебошад.
Ҳаҷми интиқоли пул аз ҷониби шахсони воқеӣ ба Тоҷикистон дар нимсолаи аввали соли ҷорӣ ба андозаи қариб 40% коҳиш ёфт. Бино ба маълумоти Бонки марказии Русия, дар давраи моҳҳои январ-июн шахсони воқеӣ аз Русия ба Тоҷикистон 681 млн доллар маблағ фиристоданд, ки нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта 430 млн доллар камтар аст. Аммо ин таҳо ҳаҷми маблағест, ки аз тариқи бонкҳо ба кишвар фиристода мешавад.
Коршиноси масоили иқтисодӣ, Абдуманнон Шералиев мегӯяд:
“Ман солҳо бо муҳоҷирон кор кардаам ва масъаларо омӯхтаам ва медонам, ки онҳо танҳо қисме аз маблағҳояшонро тавассути бонк интиқол медиҳанд. Қисмати асосиро ё бо худ мебаранд ва ё бо роҳҳои дигар интиқол медиҳанд”.
Дар Тоҷикистон паёмадҳои камшавии пули муҳоҷирон эҳсос мешавад, пештар Тоҷикистон бо ирсоли номае ба Президенти Бонки осиёи рушд 364 миллион доллар кумак хоста буд. Ба гуфтаи ноиби аввали нахуствазири Тоҷикистон Давлаталӣ Саид пандемияи коронавирус иқтисоди Тоҷикистонро дар ҳолати “форс мажор” ё “монеаи муқовиматнопазир” қарор дод ва кишвар шадидан ба кумак ниёз дорад.
Ин дар ҳолест, ки дар ин рӯзҳои ахир сокинон аз болоравии нархи маҳсулоти хӯрока ва нотавониашон аз харидории маҳсулоти ниёзи аввал шикоят мекнунанд. Рӯзи 04 ноябр бошад Бонки миллии Тоҷикистон аз 10 дарсад беқурбшавии пули миллӣ дар баробари доларро хабар дод, ки мувафиқи қарори нави Бонки миллӣ арзиши як доллар дар баробари сомонӣ, 11 сомониву 30 дирам муайян шуд. То рӯзи 03 ноябр тибқи муқаррароти худи Бонки миллӣ 1 доллар ба 10 сомонию 33 дирам баробар буд.
Коршносон мегӯянд дар бозори сиёҳ пули милӣ аллакай зиёда аз 15 дарсад беқурб шудааст ва нарх дар бозороҳо ҳам ба ҳамин миқдор боло хоҳда рафт. Имрӯз корбарон дар шабакаҳои иҷтимоӣ шикоят карданд, ки нархи орд 255 сомнӣ баробра шуда, илова бар ин сокинон аз бебарқӣ шикоят доранд. Гуфта мешавад, чанд рӯз аст, ки “Барқи тоҷик” дар кишвар лимити зимистона ҷорӣ кардааст ва мардум давоми як шабонароӯз ҳамагӣ 12 соат дар баъзе минтақаҳо аз ин ҳам камтар бо барқ таъмин мешаванду халос.
