Чанд рӯзи ахир байни бархе донишмандони тоҷик дар шабакаҳои иҷтимоӣ баҳси гарме ба вуҷуд омадааст, ки то ин дам чунин гуфтугӯҳо кам дида мешуд.
Шоир ва адабиётшиноси маъруфи тоҷик Сафар Абдуллоҳ бар ин бовар аст, ки пайдоиши илми фиқҳи исломӣ монеи рушду нумуви адабиёт, аз ҷумла шеър шудааст.
Ҳамзамон пажӯҳишгар ва донишманди тоҷик Ҳафиз Бобоёров бо навиштани матлабе дар саҳифаи фейсбукияш зери унвони "Оё Ҳанафия мазҳаби таҳаммулпазир аст?", илми фиқҳ, аз ҷумла мазҳаби Ҳанафиро ба адами таҳаммулпазирӣ муттаҳам кардааст.
Ӯ мегӯяд, аксари қатлу кушторҳое, ки дар таърихи Осиёи Марказӣ рух додааст, баёнгари таҳаммулпазир набудани мазҳаби Ҳанафӣ аст, чун аксари мардуми ин минтақаҳо пайрави ин мазҳаб ҳастанд.
Ба иддаои Бобоёров, то пеш аз Ислом дар Суғду Бухорову Самарқанд 16 равияи зардуштӣ ва инчунин масеҳию буддоӣ ва ҳаҳудиён низ буданд, аммо бо омадани Ислом ҳамаи онҳо иҷборан мусалмон шуданд.
"Қарматиён куҷо шуданд? Агар Ҳанафия таҳаммулпазир мебуд, қатли омми қарматиёну исмоилиёнро чаро аз номи он машруият доданд? Нигаред ба Таърихи Бухоро ва Сиёсатномаи Низомулмулк. Сипоҳдорони турк, ки худ гумоштагони Бағдод буданд, Наср ибни Аҳмади Сомониро ба куфр айбдор карданд ва фармон гирифтанд, то ӯро бикушанд. Онҳо гуфтанд, мо Ҳанафӣ ҳастем ва тамоми онҳоеро, ки дар ин мазҳаб нестанд, бояд нест кунем. Ба қавли онҳо, дар мазҳабҳои куфр эрониҳо ва ҳама аҳли фаҳму саводанд. Тӯли ду ҳафта дар тамоми шаҳрҳои Сомониён онҳоро мекуштанд, онгуна ки аз ҷӯйҳо хун мерафт. Дар ҳамин давра буд, ки Сино дар ба дар шуду Носири Хусравро кӯҳистони Бадахшон дар паноҳи худ гирифт. Чаро ҳеч ҳанафие ин наслкуширо маҳкум намекунад?", менависад Бобоёров.
Дар аҳмин ҳол, дар радди ин гуфтаҳо донишманди динии тоҷик ва фаъоли шабакаи иҷтимоии Фейсбук Иброҳими Саиднуриддин андешаҳои болоро рад карда, онҳоро ба надонистан ва огоҳ набудан аз илми фиқҳу мазҳаби Ҳанафӣ айбдор кард.
Ӯ мегӯяд, донишвароне чун Сафар Абдуллоҳ ва Ҳафиз Бобоёров "по аз ихтисоси худ берун гузошта", чизҳое гуфтаанд, ки "боиси ҳам таассуфу ҳам баёнгари бепарвоии онон дар таҳқиқу амонати илмӣ аст."
"Агар шахс худро эҳтиром дорад, мебояд бо ҳарф задан дар мавзӯе, ки онро дуруст омӯзиш накарда аст, худдорӣ кунад.Ин ҳам талаботи ахлоқи илмӣ ва ҳам хислати зарур дар шахси китобхону китобдон аст.Агар даъвои илм дореду худро зиёӣ мехонед як каме бояд илму таҳқиқро эҳтиром ва талаботи ҳар ихтисосро мебояд риъоя кард! Фиқро дар рукуди шеър ва адабиёт айбдор донистан (назди шахсони огаҳ аз ин ду фан) хеле сухани хандаовар аст воқеан. Ва адами таҳаммулро бар мазҳаби ҳанафӣ нисбат додану он амалҳои бофтаи муболағашударо аз ин мазҳаб дидан, чун гургро дар қатли Юсуф (ъ) айбдор кардан аст.", менависад Иброҳим.
Иброҳими Саиднуриддин бар ин назар аст, ки илми фиқҳ ва фақеҳон ҳечгоҳ монеи рушду нумуви адабиёту шеър нашудаанд ва инчунин мазҳаби Ҳанафиро таҳаммулпазир надонистан ҳам иштибоҳ аст.
Ӯ барои исботи гуфтаҳояш низ акси ду китобро, ки яке бо номи "Шеъри фақеҳон" навиштаи Ҳуснӣ Мустафо ва дигаре китоби "Абадиёти фақеҳон" навиштаи Абдуллоҳ Каннунро овардааст.
Дар ин авохир дар шабакаҳои иҷтимоии тоҷикӣ баҳсҳои гарме дар масъалаи таҳаммулпазирии динӣ ва нақди дину диндорон аз ҷониби иддае аз шахсони шинохтаи ҷомеа ба миён омадааст. Ду гурӯҳ якдигарро ба надонистан ва адами эҳтиром ба эътиқод ва бовари тарафи дигар гунаҳкор мекунанд.
