Ба ҳукумати Тоҷикистон пешниҳод шуда, то ҷазирақаламрави Ворухро ба Қирғизистон бидиҳад ва дар ивазаш 12 ҳазор гектар замини Қирғизистонро аз дигар ҷой бигирад. Дар ин бора Қамчибек Тошиев, раиси Кумитаи амнияти миллии Қирғизистон ба хабарнигорон гуфт.
Тошиев, ки дар раъси ҳайати давлатии музокироти масоили сарҳадӣ бо Тоҷикистон қарор дорад, дар нишасти хабарие рӯзи 26-уми март гуфт: “Масъалаи асосӣ Ворух аст”.
Ба гуфтаи ин мансабдорои воломақоми Қирғизситон ин кишвар ҳоло бар асоси қонун, сарҳадҳои Ворухро андоза мегирад, то бузургтар нашавад. Аз тариқи қаламрави худ ба ворухиҳо фақат барои истифода як роҳ медиҳанд, то гузашта тавонанд.
Қамчибек Тошиев, раиси Кумитаи амнияти миллии Қирғизистон мегӯяд:
“Пешниҳоди дуввум сахттар аст. Мо омодаи иваз кардани Ворух ҳастем. Агар онҳо ин қаламрав бо масоҳати 12 ҳазор гектарро ба мо диҳанд, мо омодаем 12 ҳазор гектар аз дигар ноҳияҳои вилояти Боткандро ба онҳо диҳем. Мо ҳатто феҳрасти ин қитъаҳоро ба онҳо додем, вале тарафи Тоҷикистон ҳоло ба мо ҷавоб надодааст.”
Ҷамоати Ворух дар ноҳияи Исфара бо вилояти Бодканди Қирғизистон ҳаммарз аст ва дар ин минтақа бисёре аз гӯшаҳои марзи ду кишвар аломатгузорӣ нашудааст. Чизе, ки пайваста боиси ҷанҷоли сокинони ду тараф мешавад.
Барои ҳалли ин масоил музокирот миёни Тоҷикистон ва Қирғизистон дар 15 то 18 март дар ш.Гулистони вилояти Суғд баргузор гардид ва ба фарқ аз музокироти қаблӣ ин гутфушунид зери раҳбарии масъулони КДАМ-и ин ду кишвар доир шуд.
Ба назари коршиноси “Аздо ТВ” Сорбон Азимӣ, он музокирот чи натиҷа ба бор овард ва ҷониби Тоҷикистон то куҷо муваффақ барои иҷрои рисолаташ шуд, номаълум аст. Вале аз он ҷиҳат ки сокинони Қирғизистон дар заминҳои деҳоти наздимарзии Тоҷикистон, аз ҷумла Ворух ба шинонидани ниҳол шурӯъ кардаанд, бармеояд, ки қирғизҳо бартарии худро пинҳон намекунанд, гап дар сари он меравад, ки Қамчибек Тошиев, раиси Кумитаи давлатии амнияти миллии Қирғизистон ва раҳбари ҳайати гуфтушуниди ин кишвар қаблан бо нақзи тамоми муқаррароти байналмилалӣ ва урфи мулкдориву ҳусни ҳамҷиворӣ дар як сӯҳбати матбуотиаш вуҷуди Тоҷикистонро ба ҳайси як давлат ва мамлакат таҳти суол гузошта ва гуфта буд, ки кишвари Тоҷикистон дар хоки ду кишвар Узбакистон ва Қирғизистон ташкил шудааст. Ӯ гуфта буд, ки навоҳии Лахш, Мурғоб, Ҷиргатол ҳамагӣ қаламрави Қирғизистон ҳастанд, ки дар даврони шӯравӣ ба Тоҷикистон ворид карда шудаанд.
Ба гуфтаи коршинос Роҳбарии ҳайати музокиротии Қирғизистонро бар ӯҳдаи чунин шахсе, ки ҳатто вуҷуди Тоҷикистонро ба ҳайси як давлат таҳти савол қарор додааст, нишонаи он аст ки кишвари ҳамсоя ба ҳеҷ ваҷҳ мусолаҳа ва мудоро ва гузашт карданӣ нест.
Аммо суоли асосӣ, дар моҷарои баҳсҳои марзии Тоҷикистон бо Қирғизистонро ин аст, ки Тоҷикистон чи муттаҳамие ва ё вобастагие аз Қирғизистон дорад, ки мегузорад дар ҳақаш ин ҳама таҳоҷум ва ҳамалоти лафзӣ анҷом дода шавад? Ва ё инки Тоҷикистон дар баробари Қирғизистон нотавон аст ва дар он ҳадду мавзеъе қарор надорад, ки посухи сазовор бидиҳаду аз худ дифоъ кунад?
Коршиноси мо бар ин назар аст, ки бастани марзҳои Қирғизистон ба рӯи Тоҷикистон тайи ду се ҳафтаи ахир қимати колоҳо дар Тоҷикистонро ба ҳадди ташвишовар боло бурд. Худи ҳамин ҳолат нишон дод, ки Тоҷикистон то чӣ ҳад аз Қирғизистон вобаста аст. Ва нуктаи дигар ин аст, ки ҳамин чанд ҳафта баста шудани марзи Қирғизистон ба рӯи Тоҷикистон маълум кард, ки омору арқоми Хадамоти гумруки Тоҷикистон дар робита ба воридоти молу маҳсулот аз Қирғизистон ба Тоҷикистон аз воқеият фарсахҳо дур аст.
Гузашта аз ин ҳаҷми воридоти молҳои қочоқӣ – контрабанда тавассути марзи ин кишвари ҳамсоя ба ҳадди боварнакарданӣ бузург аст.
Ба гуфтаи Азимӣ нафарони асосии манфиатбар аз ин марз, яъне контрабандистони асосӣ домодҳои Эмомалӣ Раҳмон, раиси ҷумҳурии Тоҷикистон мебошанд ва сабаби асосии муттаҳамиву забонкутаҳии ҳайати музокиракунандаи Тоҷикистон дар баробари Қирғизистон ҳамин аст. Чизе, ки дар нишасти хабарӣ худи Қамчибек Тошиев болои он таъкид кард ва он ҳам қочоқи мол аз марзи ду кишвар.
“То замоне, ки мо масоили марзиро бо Тоҷикистон ҳал накунем, мо қочоқ, ё воридоту содироти ғайриқонии мол аз Тоҷикистон ба Қирғизистон ва ё баръаксро манъ мекунем. Мо аз тамоми васоил ва имконоти худ истифода мебарем, то молҳои қочоқӣ, асосан аз тарафи мо нагузаранд. Агар аз тарафи Тоҷикистон ҳам хоҳанд, ки моли қочоқиро биёранд, мо пеши роҳашро мегирем. То ҳол мо қочоқи молу маҳсулотро нодида ва ё ҷиддӣ намегирифтем, вале аз ин баъд намешавад. Масалан ҳоло дигар ба Тоҷикистон як литр маводи сӯхт намегузарад. Аз Тоҷикистон ҳам ба тарафи мо ягон мол намегузарад. Ҳама қонунӣ мешавад. Баъди онки масоили марзиро бо Тоҷикистон ҳал кунем, он вақт сабукӣ мешавад ва корро оғоз мекунем. “, мегӯяд Қамчибек Тошиев раиси Кумитаи амнияти миллии Қирғизистон
Қарор аст, музокироти навбатӣ дар бораи марз дар шаҳри Бишкек сурат бигирад ва Тоҷикистону Қирғизистон беш аз 976 километр марз доранд, вале 504 километр марз солҳост, ки таъйину аломатгузорӣ нашудааст.
Мақомоти Қирғизистон баъди сари қудрат омадани президенти нав, Содир Ҷаппаров дигарбора барои ҳалли масоили марзӣ гом ниҳоданд ва ба гуфтаи коршиносон аз ҳамин корти қочоқи колои домодҳои расиҷумуҳри Тоҷиктсон сахт истифода карда истодаанд. Аммо Тоҷикистон дар ивази иҷозаи қоҷоқ ба домодҳои раисҷумуҳр аз баҳри Ворух мегузарад ё хайр дар вохурии баъдӣ маълум хоҳад шуд. Мо аз Муҳиддин Кабирӣ мухолифи ҳукумати Эмомалӣ Раҳмон пурсидем, ки ин қазия аз назари Шумо ба фоидаи кадом ҷониб меанҷомад ва ба ҷои онҳо агар Шумо мебудед чӣ кор мекардед? Ӯ чунин мегӯяд:
