Бо мураккаб шудани вазъият дар Афғонистон рӯз то рӯз нигарониҳои ҷомеаи ҷаҳонӣ ва ба хусус ҳамсояҳои Афғонистон, аз ҷумла Тоҷикистон зиёдтар мешавад. Мардуми зиёде аз тарс ва таҳдидҳои эҳтимолӣ Афғонистонро тарк мекунанд. Ба хотири беҳтар ошно шудан бо ин раванд Аздо тв бо сафири Афғонистон дар Лаҳистон ҷаноби Муҳаммад Наим Тоҳир Қодирӣ суҳбате анҷом дода, ки фишурдаи он чунин аст:
Аздо тв:- Вазъият дар Афғонистон тағйир карда, сафоратҳо дастуроти худро аз Вазорати умури хориҷа мегиранд, оё ин вазорат ҳоло амал мекунад ё фаъолияташро қатъ кардааст?
Тоҳир Қодирӣ:- На, бибинед, Вазорати умури хориҷаи Афғонистон ва сафоратҳо ҳама фаъол ҳастанд, мо феълан ҳама масруфи корҳои гуманитирӣ ё башардустона ҳастем, шумо ҳатман хабар доред, ки баъзе аз кишварҳо, аз ҷумла кишвари Поланд, ки мову шумо дар он зиндагӣ мекунем, ба унвони як амали башардӯстона касоне, ки ҳамроҳашон дар Афғонистон кор кардаанд, онҳоро доранд интиқол медиҳанд ба инҷо, ва ин яке аз авлавиятҳои кории мо, кумак кардан ба ин пружа ҳаст, ба хотире, ки ин пружаи башардӯстона ҳаст. Касоне, ки дар ин ҷараёни маъмурияти бистсолаашон кор карданд, заҳмат кашиданд, ҳоло ин кишварҳо қадри ҳамун фаъолиятҳоро донитса ва онҳоро интиқол медиҳанд, ки моҳам масруфи ҳамоҳангӣ бо ҳамин пружа ҳастем.
Аздо тв:- Сафорати Афғонистон дар Лаҳистон аз кӣ намояндагӣ мекунад ва то кадом вақт корашро идома хоҳад дод?
Тоҳир Қодирӣ:- Сафорати мо аз Ҷумҳурии исломии Афғонистон намояндагӣ мекунад, феълан шумо хабар доред, ки вазъият дар Афғонистон тағйир карда, вале гуфтугӯҳо, музокира ҷараён дорад ва қарор аст, ки ба зудӣ натиҷаи ин гуфтугӯҳо мушаххас шавад ва умедвории мо ин аст, ки як ҳукумати ҳамашумул, ки дар он тамоми мардуми Афғонистон худро дар оинааш бибинанд ва намояндагӣ букунанд, ташкил шавад.
Аздо тв:- Бар асоси гузориши расонаҳо Толибон тасмим гирифтааст, ки барои идораи давлат як шӯрои 12 нафарӣ ташкил кунанд, дар сӯрати таъсиси ин шӯрои раҳбарикунанда оё шумо аз авомири онҳо итоъат хоҳед кард?
Тоҳир Қодирӣ:- Бибиненд, дар ин марҳала хидмати шумо арз кардам, ки вазъияти мо номаълум аст, кори мо ва авлавияти мо тамаркуз болои корҳои башардустонву кумак ба мардуми Афғонистон дар ин марҳалаи бисёр ҳассос аст. Биноан, коре ки мо феълан дорем анҷом медиҳем, тамаркуз болои масоили эвакуейшан (интиқол) ва расидиагӣ ба мушкилоти мардуми азизи мост, ки аз ин марҳала бигзаранд. Масоли сиёсиро ҳамамон мунтазир бимонем, дунё ҳам дорад тамошо мекунад, ва умедвории ҳамаи мо ин аст, ки як ҳукумати ҳамашумул, ки дар он тамоми мардуми Афғонистон худро бибинанд ва дар он ҳуқуқи тамоми мардуми Афғонистон муроъот шавад, ташкил шавад.
Аздо тв:- Ҷаноби сафирвазиятиф еълии Афғонистонро чи гуна баҳо медиҳед. Умедвориҳои шумо чӣ ҳаст?
Тоҳир Қодирӣ: – Вазияти феълии Афғонистон мутаъассифона хуб нест, як теъдод мардум нигарон ҳастанд, як теъдодаш ҳаросон ҳастанд, як теъдод ба фурӯдгоҳи Кобул ҳуҷум оварда ва мехоҳанд берун шаванд. Мо дар 20 соли гузашта бо кумаки дунё дар Афғонистон ба дастовардаҳои зиёде даст пайдо кардем, аз ҷумла ҳуқуқи башар, озодиҳои маданӣ, озодии баён, ҳуқуқи зан дар Афғонистон ва ҳуқуқи омӯзишу парвариш, биноан дастовардҳо муштарак аст, ки мо ба кишварҳои дунё ва бо ҳамсояҳои худ даст пайдо кардем. Ҳифзи ин дастовардҳо баъд аз 20 сол барои Афғонистон ва барои дунё бисёр аҳмият дорад. Мо борҳо инро гуфтем, бузургҳои мо инро гуфтанд, ки Афғонистони ноамн ба нафъи дунё нест. Афғонистони ноамн таҳдид аст ба дунё. Биноан умедвории мо ҳамин аст, ки ин дастовардҳо ҳифз шаванд, ҳуқуқи зан, ки феълан дар соли 2021 масъалаи мутафовитест, ки шумо вақте муқоиса мекунед бо соли 2001 ё пеш аз он. Занҳои Афғонистон ба дастовардҳои бисёр зиёде даст пайдо карданд. Дар пеш аз соли 2001 тақрибан ҳеҷ кудаке, духтар наметавонист ба макотиб биравад, вале ахиран тақрибан беш аз 10 милиюн кӯдак, ки нисфи аз инҳо духтар ҳастанд, ба макотиб мераванд. Биноан ин дастовардҳои муштаркест, ки Афғонистон бо кумаки дунё ба инҳо даст пайдо карда ва умедвории мардуми Афғонситонам ин ҳаст, ки ин дастовардҳо ҳифз шаванд, ҳама мардуми Афғонистон дар фазои сулҳ, самимият, бародарӣ ва баробарӣ зиндагӣ бикунанд.
Аздо тв:- Ахиран Толибон дар Ҳирот эълон карданд, раводиде, ки ба шаҳрвандони эронӣ аз намояндагиҳои ҳукумати пешин содир шудаст, эътибор надоранд ва атбоъи эронӣ бояд раводиди худро аз марз аз Толибон дар сарҳад бигиранд. Оё чунин хабаре ба шумо низ расидааст?
Тоҳир Қодирӣ:- Чун ин дар соҳаи кории ман нест, дар ин маврид наметавонам суҳбат бикунам. Соҳаи кории ман Поланд ҳаст ва ман масъулияти ҳамиҷоро дорам…
Аздо тв:- Суоли ахир, интизороти шумо аз кишварҳои ҳамсоя, бахусус мардуми Тоҷикистон, ки қазияи Афғонистон барояшон аҳмият дорад, чӣ ҳаст?
Тоҳир Қодирӣ:- Хуб, қабл аз ин, ки ман ба ин маврид бипардозам, аввал ташаккур мекунам аз тамоми кишварҳои дунё, ки дар 20 соли гузашта дар канори Афғонистон истод шуданд, аз ҷумла кишвари бародар ва ҳамзабони мо Тоҷикистон. Ва баъд аз 20 сол мо имрӯз дар як марҳалаи боз ҳассос қарор гирифтем. Аз ҷумла кишварҳое, ки кумкҳои башардӯстона анҷом медиҳанд ва худаш намоде аз инсоният ҳастанд. Ман имрӯз як номае сарбоз ба кишвари Поланд навиштам ва шумо метавнед аз руи сафҳаи сафорат бигирендаш. Дар он нома ташаккур кардам, ки масалан дар як вазъияте, ки кишвари мо бисёр ояндаи номалум дорад, кишварҳои дунё ва аз ҷумла Поланд дасти кумак ба мардуми мо дароз карда, ки и бисёр аҳмият дорад. Масалаи дуввум кишварҳои мантақа барои Афғонистон ҳамеша боиси ааҳмият буда, Афғонистони амн мантақаи амн ҳаст. Мо ҳамеша гуфтем, ки Афғонистон чаҳорроҳи иқтисоди минтақа ҳаст. Дар сурате, ки Афғонистон амн бошад иқтисоди минтақа шукуфову равнақ пайдо мекунад. Ба ҳамин манзур кишвари азизу дӯст ва бародар Тоҷикистон, аз ҳамсояҳову ҳамзабонову бародарои бисёр хуби мо ҳастанд, ки дар тӯли торих равобити ду кишвар бисёр ҳасана буда, ки мардумонаш равобити бародарона доштанд. Равобити наздике мо доштем ва ҳамеша ба кишвари Тоҷикистон ба унвони як кишвари дӯст, ҳамзабон ҳамфарҳанг нигоҳ кардем ва нақши Тоҷкистон ҳамвора нақши муассир ва созгор дар умури Афғонистон буда ва умедворе ин аст, ки баъд аз ин ҳам ҳамин равобити дӯстона ва ба ҳамин шакле ки ҳаст ва беҳтар аз ин ҳам мустаҳкамтар идома пайдо бикунад.
Барои чунин як суҳбати самимона ташаккур мекунем.
Хоҳиш мекунам!
Суҳбаторо: Муҳаммадшарифи Абдуллоҳ
