Ҳукумати электронӣ мафҳум, модел ва рушди он дар кишварҳои рӯ ба инкишоф ва сабабҳои рушд накардани он дар Ҷумҳурии Тоҷикистон.
1. Ҳукумати электронӣ ва мафҳуми он.
2. Моделҳои ҳукумати электронӣ.
3. Соҳаҳои афзалиятнок барои рушди ҳукумати электронӣ дар кишварҳои рӯ ба инкишоф ва сабабҳои рушд накардани он дар Ҷумҳурии Тоҷикистон.
- Ҳукумати электронӣ ва мафҳуми он.
Ҳукумати электронӣ- ро умуман ҳамчун татбиқи технологияҳои иттилоотию коммуникатсионӣ (ТИК) барои баланд бардоштани самаранокии иҷроиши вазифаҳо ва хадамоти анъанавии давлати метавон таъриф кард. Махсусан ҳукумати электрони истифодаи технологияҳои рақами барои дигаргун кардани идоракунии давлат бо ҳадафҳои баланд бардоштани функсияҳои асосии он, иҷроиши қонунҳо, сиёсатҳо, хизматрасониҳо ва ғайраҳо мебошад.
Ҳукумати электронӣ на танҳо воқеаи ягона дар тӯли кӯтоҳи вақт балки раванди дарозмуддати такомули тағйири идоракунии давлат ҷиҳати тамаркуз ба хадамоти шаҳрвандон мебошад.
Ҳадафи таъсис додани ҳукумати электронӣ ба таври бештар муассир раисонидани хадамоти давлати ба шаҳрвандон мебошад. Умуман ҳар қадар хадамот дар интернет дастрас бошад ва ҳар қадар истифодаи ин хадамот васеътар бошад таъсири ҳукумати электронӣ ҳамон қадар бештар хоҳад буд.
Ҳамин тавр барои ба даст овардани таъсири устувор ҳукумати электронӣ берун аз муассири дохилӣ ва шаффофияти идоракунии давлат, анбӯҳи амалиётҳои (мой-комент) зиёди “шаҳрвандони электронӣ” (e-citizens) ва “маблағгузориҳои электронӣ” (e-business) – ро талаб менамояд.
Ҳам замон муваффақ шудан ба ин анбӯҳи зиёди кори осон нест. Тадқиқоти Бонки ҷаҳонӣ дар бораи аҳамияти эҷод кардани шумораи зиёди хадамоти бархати (онлайн) – и, ки масалан ба шаҳрвандони электронӣ ва бизнеси электронӣ дастрас аст муқаррар намудааст.
Бисёр кишварҳое, ки дар татбиқи нахустин барномаҳои ҳукумати электронӣ 5-10 сол пешсафи кардаанд, зуд дарк намуданд, ки бо вуҷуди ҳаҷми назарраси сармоягузориҳои давлат ба ҷанбаи таъминот барои дастрас сохтани хадамоти давлатӣ дар интернет сатҳи иштироки ҷомеа дар қабул ва истифодаи хадамоти ҳукумати электронӣ хеле паст боқӣ мемонад.
Ҳукумати электронӣ ҳамон вақт муваффақ хоҳад буд, агар ба он тақозо (талабот) ва дастгирии қавии аксарияти аҳолӣ ҷой дошта бошад. Як қисми ин тақозо аз ҳисоби баланд бардоштани огоҳӣ дар бораи имкониятҳои хубтару зудтар расонидани хадамоти давлатӣ бар меояд. Шаҳрвандон ва бизнес низ бояд барои истифодаи хадамоти ҳукумати электронӣ тавассути таъмини мундариҷаи (мӯҳтаво)-и раднопазир мутобиқ ва дастраси рақами манфиатдор бошанд.
Махсусан барои баланд бардоштани талабот ва дастгирии хадамоти ҳукумати электронӣ корҳои зерин бояд амалӣ карда шаванд.
– таҳия намудани зерсохтори оддии бисёрмаҷроҳа (бисёр канала) барои расонидани хадамот мутобиқи принсипи (равзанаи ягона) аз ҷумла:
– марказҳои хадамот барои шаҳрвандони воқеи ва дигар нуқтаҳои дастрасии ҷамъият мисли, телемарказҳо, марказҳои операторӣ, веппорталҳо ва парталҳои мобилӣ.
– амали намудани чорабиниҳое, ки ба таҳкими эътимоди аҳолӣ ба муомилот дар асоси ТИК ва ҳамаи фаъолиятҳои дигари муштарак дар муҳити рақами мусоидат хоҳанд намуд.
– мусоидат намудан ба таҳияи мундариҷаи онлайни ва мобилии мутобиқ, раднопазир ва осон истифодашаванда аз ҷумла барномаҳои “ғасбкунандаибозор”.
– амалисозии барномаҳое, ки ба баланд бардоштани дастрасӣ ва аз нуқтаи назари иқтисодӣ дастрас будани мундариҷаи бархатӣ ва мобилӣ инчунин ТИК равона шудаанд.
Дар сурати бо муваффақият амали кардани лоиҳаҳои ҳукумати электронӣ ба 4 ҳадафи зерин метавон ноил шуд:
1. хадамоти шабакавии ҳукумат.
2. ҳукумати бе қоғаз.
3. ҳукумате, ки дар асоси дониш амал мекунад.
4. ҳукумати шаффоф.
2. Моделҳои ҳукумати электронӣ.
Бисёр созмонҳои ҳукуматӣ инқилоби рақамиро қабул кардаанд ва доираи васеи ҳукуматро барои иштироккунандагони манфиатдори ҳукумати электронӣ онлайни ҷой дода истодааст. Тарафдорони манфиатдор кихоянд:
– шаҳрвандон.
– соҳибкорон.
– кормандони давлатӣ.
– вазоратҳо, шӯъбаҳо ва агентиҳои давлатӣ.
– пешвоёни иттифоқи касаба.
– созмонҳои ғайритиҷорати ва пешвоёни ҷомеаҳо.
– сиёсатмадорон.
– сармоягузорони хориҷӣ.
– ва дигарон.
Вобаста аз навъи фаъолияти муштарак байни тарафҳои манфиатдор 8 модели ҳукумати электрониро муайян кардан мумкин аст:
1. (G2C) ҳукумат бо шаҳрвандон.
2. (G2G) ҳукумат бо ҳукумат.
3. (G2B). ҳукумат бо бизнес.
4. (B2G) бизнес бо ҳукумат.
5. (G2E) ҳукумат бо кормандон.
6. (G2G) ҳукумат бо ҳукумат.
7. (G2N) ҳукумат бо созмонҳои ғайридавлатӣ.
8. (N2G) созмонҳои ғайридавлатӣ бо ҳукумат.
– (G2C)– расонидани яктарафаи хадамоти давлатӣ ва иттилоот аз ҷониби ҳукумат ба шаҳрвандон.
– (C2G)– имконияти табодули иттилоот ва коммуникатсияро байни шаҳрвандон ва ҳукумат фароҳам месозад.
– (G2B)– аз доду гирифти электронӣ иборат аст, дар он ҳукумат намояндагони бизнесро бо иттилооте таъмин менамояд, ки барои доду гирифт бо ҳукумат зарур аст. Намунаи ин мумкин аст системаи харидҳои электронӣ бошад.
– (B2G) – ба фаҳмиши маълумотҳо ва хадамот ба ҳукумат дахл дорад, то барои бештар судманд шудани ҳукумат кӯмак намояд, масалан такмил додани системаи идоракунии равандҳои бизнес ва сабтҳои электронӣ. Системаи ҳукуматҳои электронӣ барномаест, ки фаъолиятҳоимуштараки ҳам (G2B) ва ҳам (B2G)- ро осон менамояд.
– (G2E)– аз ташаббусҳое иборат аст, ки идоракунии хадамоти давлатӣ ва алоқаи дохилиро бо хизматчиёни давлатӣ сабук менамояд. Намунаи ин системаи бархатии идоракунии захираҳои инсонӣмебошанд.
– (E2G)– имконияти коммуникатсия ва табодули бархатии иттилоотро дар байни идораҳо ё муассисаҳои давлатӣ дар чаҳорчӯбаи пойгоҳимаҷмӯъи додаҳо фароҳам меорад.
– (G2N)– ҳукумат созмонҳои ғайридавлатӣ, ҳизбҳои сиёсӣ ва созмонҳои чамъиятиро бо иттилоот таъмин менамояд.
– (N2G)– имконияти табодули иттилоот ва алоқаҳои байни ҳукумат ва созмонҳои ғайридавлатӣ, ҳизбҳои сиёсӣ ва созмонҳои ҷамъиятиро фароҳам меорад.
3. Соҳаҳои афзалиятнок барои рушди ҳукумати электронӣ дар кишварҳои рӯ ба инкишоф ва сабабҳои рушд накардани он дар Ҷумҳурии Тоҷикистон.
Тадқиқот ва амалияҳои пешқадами ҳуҷҷатгузоришудаи кишварҳои гуногун имкон медиҳад, пешниҳод намоем, ки се марҳилаи асосии рушди ҳукумати электронӣ вуҷуд дорад :
– Сохтани коммуникатсияҳо ва зерсохтор.
– Таҳияи мӯҳтаво ва барномаҳо.
– Системаҳо ва воридсозӣ (интегратсия) мебошад.
Ин равиши се марҳилави дар бисёр кишварҳо аз ҷумла :
1. Чин.
2. Бангладеш.
3. Ҷопон.
4. Мексика
5. Ҷумҳурии Кореяи Ҷанубӣ қабул шудааст.
Марҳилаи 1. Дар мавриди Мексика консепсияҳо маънои ҳалли масъалаҳои нобаробарии рақами тавассути фароҳам овардани дастрасии ҷамъият ба воситаҳои технологияҳои иттилооти ва таълим бо кӯмаки марказҳои ҷомеаи рақамиро доранд. Мархилаи 2. Афзалияти Мексика барои рушди ҳукумати электронӣ 1)мундариҷа ва барномаҳо, 2)таълими электронӣ, 3)иқтисодиёти электронӣ ва 4)ҳукумати электронӣ мебошад. Ғайр аз ин дар ин марҳила порталҳои давлатӣ дар сатҳи шӯъбаҳо ё вазоратҳо таҳия мешавад.
Марҳилаи 3. Мексикаи электронӣ (E-MEXİCO) интегратсия ё насби ҳамаи системаҳо ё порталҳоро барои расонидани хадамоти давлатӣ ва ягона барои шаҳрвандон инчунин бизнесро фаро мегирад.
Дар Фиҷи ва Ҷазираҳои Саломон нақши ҳукумати электронӣ, таҳияи барномаҳо барои ҳукумати электронӣ ва нақши муфассали он, марказҳои ҳукумати додаҳо, таъсиси зерсохтори иттилооти-коммуникатсионӣ ҳукуматӣ, ҳамчунин таълими истифодаи ТИК (лаёқат дар соҳаи ТИК).
Барномаҳои ҳукумати электронӣ ба таври зерин муайян шудаанд:
● таълими электронӣ барои омӯзгорон ва талабагон дар ноҳияҳои дехот.
● системаи идоракунии зиндонҳо.
● системаҳои электронии грандҳои таълимӣ.
● пойгоҳи додаҳо оид ба ҷинояткориҳо.
● системаҳои электронии таъминоти иқтисодӣ, иҷтимоӣ ва маънавӣ.
● системаи идоракунии санадҳо.
● иттилоотисозии хадамоти гумрук.
● системаҳои идоракунии захираҳои инсонӣ.
Таъмини алоқа барои кишварҳои рӯ ба инкишоф махсусан барои кишварҳои ҷазиравӣ мушкилотест. Ҷазираҳои Саломон ин мушкилотро тавассути ташаббус бо номи “шабакаи нахустини мардумӣ” ҳал намуданд. Дар деҳаи дурдасте бо номи Сасамунга дар ҷазираи Шаузел тақрибан дар масофаи 1000 мил дуртар аз Ҳаниара пойтахти ҷазираҳои Саломон аз соли 2001 одамон бо хешовандон, рафиқон ва муассисаҳои давлатӣ тавассути почтаи электронӣ алоқа мекунанд. Ин қобили таваҷҷуҳ аст, ки дар деҳа қувваи барқ ё хати телефон вуҷуд надорад. Ҳафт сол пеш воситаи ягонаи алоқаи деҳа бо олам мактуб буд, ки то Ҳониара дар тӯли 3-4 ҳафта рафта мерасид (тавассути ирсоли маҳаллӣ).
Дар ҳолатҳои фавқулода радиои кӯтоҳмавҷ истифода мешавад. Почтаи электронӣ бе истифодаи қувваи барқ ба сокинони Сасамунга тавассути системаи PFN, ки дар соли 2001 аз ҷониби лоиҳаи UNDPS- таъсис ёфтааст дастрас шуд. Система аз компютери сайёр иборат аст, ки дар компютери сайёр ҳуруфчини мебошад тавассути радиои баландбасомади кӯтоҳмавҷ ба радиои қавитари қабулкунандаи мавҷҳо дар интернетқаҳвахонаи воқеъ дар Ҳониара таҳвил дода мешавад, ки дар онҷо оператор паёмҳои электрониро қабул намуда ба нишонаҳои дахлдор мефиристад.
Дар Бангладеш стратегияи пайваст шудан ба интернет ба барномаи “маркази ҷомеаи рақамӣ” асос ёфтааст, ки аз 4 намуд иборат аст :
– марказҳои ҷомеавии иттилооти(МҶИ).
– марказҳои ТИК дар дехот(МТИКД).
– марказҳои технологӣ дар дехот(МТД).
– марказҳои таълими интернет(МТИ).
Омӯзишӣ таҷрибаи марказҳои рақами дар Бангладеш.
Дар Бангладеш марказҳои ҷаҳонӣ раками дар олӣ 2006 аз ҷониби оператори бузургтарини телекоммуникатсионӣ (GRAMEEN PHONE) асос гардидааст, дар замони кунун дар ноҳияҳои гуногуни Бангладеш 26 марказҳои иттилоотии ҷомеа таъсис дода шудааст. Ҳар яке аз онҳо ҳадди ақал бо як компютер, чопгар, сканер, вепкамера ва модем барои ворид шудан ба интернет мутобиқи технологияҳои (EDGE) таҷхизонида шудаанд. Марказҳои иттилоотии ҷомеа хадамоти пулакии зеринро пешниҳод менамояд :
– ирсоли паёмҳои электронӣ.
– факсҳо.
– табодули паёмҳо (чатҳо).
– аз назар гирифтани саҳифаҳои интернетӣ.
Одамон аз хадамоти почти электронӣ, факс ва интернет барои алоқа бо рафиқон ва хешовандони худ дар хориҷа истифода менамоянд. Онҳо интернетро барои дастраси пайдо намудан ба хадамоти шабакавии давлат истифода мекунанд, тадқикотҳои бархатӣ медиханд ва хабарҳои бархатӣ мехонанд. Марказҳои иттилоотии ҷомеа бо литсензияи ширкати (GRAMEEN PHONE) фаъолият менамояд. Бо сармоягузории камтарини 80 ҳазор таккаи Бангладеши соҳибкорони маҳаллӣ метавонанд МИҶ- ро харанд. Нақшаи таъсис додани МИҶ 60 ҳазор дар саросари Бангладеш вуҷуд дорад.
Марказҳои ТИК дар деҳот дар соли 2006 аз ҷониби ширкати ДИҶИКАЛ А ГЮТИ НЬЮ -ЁОРК бо дастгирии Каталист Консорсюми бисёрдонори, ки дар Бангладеш фаъолият мекунад таъсис шудаанд. Дар ҳар як маркази ТИКдар дехот телефон, компютер, чопгар, ва сканери ба интернет васл шуда инчунин камерахои рақамӣ мебошад. Маркази ТИКдар деҳот барои расонидани хадамоти иттилооти ба корхонаҳои хурдатарин ва хурду миёна дар ноҳияҳои деҳоти Бангладеш таъсис шудааст. Махсусан маркази ТИК дар деҳот барои корхонаҳои маҳаллӣ дар бахшҳои алоҳида мисли парандапарварӣ, моҳипарварӣ ва картошкапаоварӣ иттилооти кори паҳн менамояд. Ҳамчунин ширкати ТИК дар дехот иттилооти гуногуни иҷтимои марбут ба тандурустӣ, таълими ва ҳукуматиро таъмин менамояд.
Марказҳои ТИК дар дехот дар соли 2006 аз ҷониби ширкати ПРАКТИКАЛ ЭКШЕН БАНГЛАДЕШбарои пешбурди технологияхои мувофиқи деҳот, барои рушди ноҳияҳои деҳот дар Рай-ойр, Мадарипур ва Саришабаритаъсис дода шудаанд. Махсусан дар маркази ТИКдар деҳот навсозии технологияҳои анъанавӣ ҳамчунин мувофиқасозии технологияҳои нав барои қонеъ кардани манотиқи деҳот сурат мегирад. Асбобҳои андозагирию вазн ҳамчунин таҷҳизоти дигари асосии коркарди маҳсулоти кишоварзӣ, барои истифода дар намоишгоҳҳо дастрасанд ва сокинони маҳаллӣ метавонанд онҳоро иҷора гиранд. Дар байни чунин таҷҳизот оид ба корманди мақомоти кишоварзӣ ғалла, андозагирӣ, намаксанг, маҷмӯи дастгоҳҳои иёргирии кислотаҳо, сангдони ордкунанда, печи худмавҷ, ҳароратсанҷи рақамӣ, дастгоҳи маҳлутсозии ғизо (блендер), зарфи омезишкунанда ва дастгоҳи мӯҳру ва ғайра медоданд. Ҳамчунин компютери ба интернет васл шуда вуҷуд дорад, ки фермерон, тоҷирон ва мизоҷони дигар, барои дастраси пайдо намудан аз он истифода баранд .
Сабабҳои рушд накардани ҳукумати электронӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон.
Татбиқи консепсияи ҳукумати электронӣ ба таври қобили мулоҳиза аз нақша ақиб мондааст. Мақоми сохтории ташкилӣ ва идорие, ки тавонад талошҳои муассирро барои ба даст овардани натиҷаҳои беҳтар дар бахши ҳукумати электронӣ таъмин намояд, вуҷуд надорад.
Сомонаҳои мақомоти ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии маҳаллӣ қисман кор намекунанд ё ғайрифаъол ҳастанд ва танҳо вазифаи иттилоотиро иҷро мекунанд.
Ҳоло ҳам бештари шаҳрвандон дастрасӣ ба хизматрасониҳои электрониро надоранд, халои рақамӣ садди аслӣ дар рушди ҳукумати электронӣ дар кишвар мебошад.
Дар оғози соли 2010 Тоҷикистон аз нигоҳи рушди интернет дар миқёси тамоми кишварҳои Осиёи Марказӣ пешгом буд. Аммо дар охири солҳои 2015-2021 сатҳи интернет ба таври автоматикунонидашуда поин рафт. Баъди касби истиқлол бахши телекоммуникатсионии Тоҷикистон, ки аз Иттиҳоди Шӯравӣ ба мерос монда буд, тақрибан пурра хароб гардида, дастгоҳҳои дигар зарфияти худро аз даст дода буданд. Дар ин бастагӣ рушди босуръати бозори телекоммуникатсионӣ ва технологияи нав, монанди интернет, IP-телефония ва алоқаи мобилии стандарти GSM дар Тоҷикистон аз соли 1998 шурӯъ гардид.
Дар оғози солҳои 2010 Тоҷикистон дар самти рушди интернет дар тамоми кишварҳои Осиёи Марказӣ пешгом буд. Соли 2005 Тоҷикистон алоқаи мобилии стандарти 3G-ро озмоиш кард ва ин нахустин санҷиши оммавии он дар ҷаҳон маҳсуб меёфт. Бар илова, тақрибан давоми ду-се сол теъдоди муштариён то 3 миллион афзоиш ёфт, дар ҳоле ки соли 2000-ум он на бештар аз 3000 нафарро ташкил медод. Бо гузашти 13 сол на ҳамаи минтақаҳои кишвар бо стандарти 4G таъмин шудаанд.
Бо ин ҳол, сиёсати ҳукумати электронӣ дар замони гузариш, ки бо мизони нокофии инфрасохтории технологияи иттилоотӣ-коммуникатсионӣ, саводи поини компютерӣ ва дастрасии маҳдуд ба интернет ҳамроҳ буд, оғоз гардид.
Дар Тоҷикистон 10 сол мешавад, ки аз ҳукумати электронӣ суҳбат мекунанд. Аммо новобаста аз мизони афзоиши истифодабарандаҳои Интернет, ҳукумати электронӣ ба ҷузъи зиндагии ҳаррӯзаи мардум табдил нашуд.
Бо замон пас аз омӯзиши таҷрибаи хуби кишварҳои пешрафта дар бахши ҳукумати электронӣ як қатор санадҳо таҳия ва қабул гардид, ки “Консепсияи ташаккули ҳукумати электронӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон 2010 аз асоситарини онҳо маҳсуб мегардад. Он бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30 декабри соли 2011 (№6431) тасдиқ гардид. Сипас, Барномаи татбиқи минбаъдаи ҳукумати электронӣ ворид карда шуд.
Бар асоси консепсияи зикршуда сиёсати ҳукумати электронӣ дар кишвар се давраи калидиро дар бар мегирад: Камтарин бандҳои дар даври аввали ин Консепсия дарҷшуда, бо истиснои “коркарди лоиҳаи портали ҳукуматӣ” то ин давра амалӣ карда шуданд. Ин нуктаи хеле муҳим дар ҷараёни амалӣ сохтани консепсия аст. Қаблан, он ҳамчун hukumat.tj таъсис дода шуд, аммо бо сабабҳои номаълум аз интернет ғайб зад.
Муҳимияти портали ҳукуматӣ дар он аст, ки барои шаҳрвандони тамоми кишвар имкон фароҳам меоварад, бо мақомоти давлатӣ иртибот дошта бошанд. Дар ҳоли ҳозир, дар кишварҳои дигари Осиёи Марказӣ, аз ҷумла дар Ҷумҳурии Қазоқистон (http://egov.kz/cms/ru), Узбекистон (https://www.gov.uz) ва Қирғизистон (http://www.gov.kg/?lang=ru) порталҳои ҳукуматӣ амал мекунанд, ки иртиботи зичро бо ҷомеа таъмин менамоянд.
Бештари вазифҳое, ки дар бандҳои ду ва сеи Консепсия дарҷ шудааст, ҳалношуда боқӣ мондаанд. Аз ҷумла таъсиси низоми ягонаи электронии табодули санадҳо, бартараф намудани нобаробарии рақамӣ дар кишвар, таъсиси низоми байниидоравии ҳукумати электронӣ, роҳандозии лоиҳаҳо дар бахши тибби телевизионӣ ва омӯзиши фосилавӣ мушкилиҳои дастнахӯрда боқӣ мондаанд.
Чӣ кор карданд?
Барои рушди ҳукумати электронӣ дар кишвар як қатор лоиҳаҳо амалӣ шудааст:
Феҳристи ягонаи электронии маҷмӯи маълумот ва иттилоот оид ба иҷозатнома (литсензия) ва иҷозатдиҳӣ (ijozat.tj) таъсис ёфт, ки дорои иттилои комил ва зарурӣ дар мавриди ҷараёни дарёфти иҷозатнома барои намудҳои ҷудогонаи фаъолият дар Тоҷикистон мебошад(фаъолият накарда истодааст).
Дар назди Кумитаи андози назди Ҳукумати Тоҷикистон низоми бақайдгирии шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ – “Равзанаи ягона” ҷорӣ карда шуд;(ин ҳам каму беш фаъолият дорад).
Лоиҳаи “Махзани миллии маълумот доир ба ҷойҳои кории холӣ”-и Агентии меҳнат ва шуғли аҳолӣ, Вазорати меҳнат муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷорӣ карда шуд(ин ҳам фаъолият намекунад).
Чи кор бояд кард?
1. Дар назди тамоми вазоратҳо, корхонаҳо, ҳукумати шаҳрҳо ва ҷамоатҳо ҳадди ақал равзанаи ягона ё портал ҳукуматӣ таъсис дода шавад.
2. Низомӣ соддакардаи тартиби хуччатгузорӣ тариқи ҳукумати электронӣ тартиб дода шавад.
3. Дар тамоми мақомотҳои давлатӣ хусусан мақомотҳои болоии ҳукумат таҳлил гузаронида шавад ва аз тариқи равзанаи ягона ба шаҳрвандон пешниҳод карда шавад.
Сабабҳои рушд накардани ҳукумати электронӣ
1. Сатҳи баланд коррупсия дар мамлакат (дар тамоми мақомотҳо дида мешавад аз раисҷумҳур сар карда то коргари оддии ҷамоат).
2. Паст будани сатҳи суръати интернет дар ҷумҳурӣ.
3. Баланд будани арзиши интернет дар Тоҷикистон.
4. Набудани пойгоҳҳои мавҷи ё интернети дар деҳаҳои дурдасти кишвар.
5. Набудани маблағгузориҳои мустақим аз ҷониби давлат.
Барномаҳои ҳукумати электронӣ ба таври зерин муайян шудаанд. Ин барнома дар кишварҳои мисли Тоҷикистон татбиқи худро мехоҳад:
● дигаргун сохтани шакли таълим дар донишкадаҳо ва муассисаҳои олии касби барои омӯзгорон ва дар муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумӣ барои талабагон дар ноҳияҳои дехот.
● тағйир додани идоракунии зиндонҳо дар тамоми микёси ҷумҳурӣ.
● системаҳои электронии грандҳои таълимӣ.
● ташкил намудани пойгоҳи додаҳо оид ба ҷинояткориҳо ва фасодкориҳои ҳам ҳукумат ва ҳам шаҳрвандон.
● системаҳои электронии таъминоти иқтисодӣ, иҷтимоӣ ва маънавӣ.
● системаи идоракунии санадҳо.
● иттилоотисозии хадамоти гумрук.
● системаҳои идоракунии захираҳои инсонӣ.
● ташкили шаффофият дар толорҳои судҳо.
Манбаъҳо :
● Концепция формирования электронного Правительства в Республике Таджикистан (2012-2020)». 30 декабря 2011 г. № 6431).
● http://uncdf.org/solomonislands.
Иҷрокунанда: Муҳаммад Сулаймонӣ
Аз Идораи сомона: Матолибе, ки дар гӯшаи “Блоги Шумо” ба нашр мерасанд, назари шахсӣ ва ё таҳлили муаллифон буда, баёнгари мавқеи “Аздо тв” нестанд.
