Эмомалӣ Раҳмон чунин даъвоеро дар паёмаш дар назди ҳардуи палати парлумони кишвар кард. Чизе, ки боиси суолҳои коршиносон шуд, ки то чи андоза мешавад ба гуфтаи раисҷумҳур бовар кард.
Агар коронавирус дар кишвар аз моҳи январ ба ин сӯ вуҷуд надошт, чаро то кунун дарҳои масҷидҳо баста буданд ва нишастагон дар толоре, ки Эмомалӣ Раҳмон паёмашро ироа мекард ҳамагӣ моск доштанд.
Дар ҳамин ҳол мубаллиғони раисҷумҳур аз “фабрикаи ҷавоб” мегӯянд, раисҷмуҳур ба ваъдааш, ки ин бемории ҳамагирро маҳв мекунад, вафо кард ва ҳоло дар Тоҷикистон ин беморӣ дигар вуҷуд надорад. Аммо хабарҳое, ки дар шабакаҳо ва расонаҳои мустақил нашр мешаванд, акси ҳолро мегӯянд.
Ва ҳамин дирӯз хабари марги сарбозе расид, ки 7 сол боз бо сабаби бадарфторӣ ҳангоми адои хидмат дар сафи Қувваҳои мусаллаҳ устухони камар ва гарданаш осеб дида ва аз ҷояш хеста наметавонист. Расонаҳо, аз ҷумла Озодӣ навишт, ки ҳафтаи гузашта хабар расид, ки Шаҳбол Мирзоевро бо аломатҳои бемории “илтиҳоби шуш” ба бемористон бурдаанд.
Аз аввали пайдоиши вируси корона дар Тоҷкистон мақомот вуҷуди онро рад мекарнанд ва фавтидагоне, ки нишонаҳои ин бемориро доштанд зери чораҳои сахти беҳдоштӣ дафн мешуданд, аммо сабаби маргашон аз тарафи мақомоти расмӣ пайваста “илтиҳоби шуш” гуфта мешуд.
Ҳанӯз дар торихи 5-уми апрел Радиои Озодӣ хабар дод, ки пас аз марги як сокин “бо нишонаҳои коронавирус” дар ноҳияи Ҷаббор Расулов, мақомот Беморхонаи марказии ин ноҳия ва пизишконро қарантина карданд. Аммо мақомот он замон гуфтанд, ки тести фавтида манфӣ баромад ва дар ҷисми ӯ беморӣ ташхис нашуд.
Дертар, танҳо дар моҳи апрел дар ин ноҳия 6 нафари дигар бо нишонаҳои якхелаи “илтиҳоби шуш” фавтиданд.
“Азия-Плюс” дар таҳқиқоте дар ин бора навишт, ки ба иттилои расмӣ, то охири моҳи ноябри соли гузашта дар ноҳияи Ҷ. Расулов ҳамагӣ чаҳор нафар расман қурбонии “COVID-19” сабт шуда, даргузашти 21 нафари дигарро аз илтиҳоби шуш гуфтаанд.
Омори маргу мир дар ин ноҳия дар даҳ моҳи соли 2020 нисбат ба ҳамин давраи соли 2019 125 адад бештар шудааст. Мақомоти ноҳияи сабаби афзоиши фавтро шарҳ намедиҳанд.
“Азия-Плюс” дар таҳқиқоташ омори 4 солаи марги сокинон дар Тоҷикистонро оварда, ки аз соли 2017 то 2019 он каму беш дар ҳудуди 24 ҳазор нафар нишон дода мешавад. Аммо теъдоди вафтидагон танҳо дар 9 моҳи соли 2020, қариб 29 ҳазор нафар буда аст. Танҳо дар Душанбе теъдоди марг нисбати як соли пеш 700 нафар бештар мебошад.
Агар дар 9 моҳи соли 2019 дар шаҳри Душанбе ҳамагӣ 12 нафар аз илтиҳоби шуш фавтида бошанд, дар ҳамин давраи соли 2020 шумори фавтидаҳо ба 400 расидааст. Мақомот марги бисёре аз чеҳраҳои шинохтаро аз илтиҳоби шуш гуфта буданд.
Дар ҳоле ҷасади бисёре аз онҳо ба пайвандонашон дода намешуд ва зери чораҳои шадиди беҳдоштӣ худи табибон ҷасадҳоро ба қабристон бурда дафн мекарданд. Дар 9 моҳи соли 2020 мақомот аз 90 нафар қурбонии COVID-19 ва 1788 илтиҳоби шуш ва (ОРВИ) хабар додаанд.
Аз оғози пандемияи коронавирус, дар зиндонҳои кишвар беш аз 11 маҳбус фавтида аст, ки мақомот сабаби марги ҳамаи онҳоро илтиҳоби шуш мегӯянд. Дар ҳоле пайвандони маҳбусони фавтида, аз ҷумла Абдулфайз Раҷабов, маҳбуси 47-сола мегӯянд, ки ӯ аз бемории COVID-19 дар зиндон вафот кардааст.
Мақомот аз аввали пайдоиши ин беморӣ дар оморҳои вобаста ба он шаффоф набуд ва чизе, ки боис шуда гуфтаҳои Эмомалӣ Раҳмонро низ зери суол барад. Ин даъвои ягонаи Эмомалӣ Раҳмон вобаста ба COVID-19 набуд.
Эмомолӣ Раҳмон дар ҳоле чунин иддао мекунад, ки кумаки кардаи ҳукуматаш ба сокинон дар замони бемории ҳамагир хело ночиз буд. Ва инчунин дар бораи даҳҳо ҳазор тонна ва миллионҳо доллар кумакҳои хориҷӣ ҳукумат ҳеч оморе дастраси ҷомеа накарда аст.
Эмомалӣ Раҳмон дар ҳоле аз сиёсӣ шудани ваксин мегӯяд, ки то ҳол ҳукуматаш аз ҳеч барномаие барои таъмини сокинон бо вакcин хабар надодаанд.
Тоҷикистон танҳо мехоҳад дар доираи як механизми Иттиҳоди ҷаҳонии воксин ва масунсозӣ (GAVI) бо номи “COVAX” 1,8 миллион доз ваксинро аз СҶБ ройгон бигирад. Ин миқдор воксин метавонад танҳо 20 дарсади аҳолии Тоҷикистонро бо ваксинаи ройгон таъмин кунад он ҳам танҳо пас аз нимсолаи 2021.
Дар ҳамин ҳол аз ҷониби Бонки умумиҷаҳонӣ 3 миллион доллар барои харидории ваксинаи зидди коронавирус барои Тоҷикистон ҷудо гардида ва ҳамчунин ҷудо намудани 5 миллион доллари дигар низ дар назар гирифта шудааст. Бояд гуфт, ки ҳукумати Тоҷикистон дар доираи дастгирии соҳаи тандурустӣ дар соли 2020 аз бисёр донорҳои байналмилалӣ кӯмаки молиявӣ гирифтааст.
Аз ҷумла моҳи майи соли гузашта Сандуқи байналмилалии пул ба Тоҷикистон ба миқдори 189,5 миллион доллар қарзи имтиёзнок дода буд. Инчунин аз Фонди Аврупоии Тавсеа ва Рушд ба маблағи 50 миллион доллар Тоҷикистон қарз гирифтааст.
Иттиҳоди Аврупо моҳи апрели соли гузашта аз ҷудо намудани 48 миллион евро барои дастгирии ҳукумати Тоҷикистон дар самти муқовимат бо паҳншавии коронавируси нав хабар дод.
Бо ин мақсад грантҳо аз дигар ташкилотҳои байналмилалии молиявӣ, аз ҷумла Бонки осиёии рушд ва Бонки ҷаҳонӣ гирифта шудаанд. Тавзеи кумакҳо аз номи ширкатҳои наздик ба хонаводаи раисҷумуҳри кишвар ва фурӯши онҳо аз сӯи мақомодорон борҳо расонаӣ шудааст.
