Воқеаҳои ахир дар Бадахшон баҳсҳоро дар атрофи нақши мақомоти ҳифзи ҳуқуқ дар таъмини амният ва суботи кишвар бори дигар гарм кардааст.
Аз куштори Гулбиддин Зиёбеков сокинони Тоҷикистон шигифт зада шуда бошанд ҳам ин куштори беасос ягона набуда,мутаасифона охирин ҳам нахоҳад буд.
Мақомоти ҳифзи ҳуқуқ дар Тоҷикистони соҳибистиқлол аз муҳофиз ва кафили ҳуқуқи шаҳрвандон ба манбаи бесуботӣ ва абзори саркӯбгар табдил ёфтааст.
“Ҳимояи ҳаёт ва саломатӣ, ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрвандон аз кирдорҳои ғайриқонунӣ”, – бо ҳамин ҷумла шуруъ мешавад қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “дар бораи Милитсия”. Аммо дар кишвар мушкил аст касеро пайдо кард, ки ба гуфтаҳои боло мувофиқ ва аз кори милиса розӣ бошад.
Аз рӯи назарсанҷиҳои расонаҳои кишвар, беш аз 80 фоизи шаҳрвандони Тоҷикистон на танҳо аз кори мақомоти ҳифзи ҳуқуқ розӣнестанд, балки аз муроҷиат ба онҳо метарсанд. Дағалӣ, дуруштгуфторӣ ва зуроварӣ нисбат ба шаҳрвандон рафтори маъмулии милисаҳо шудааст.
Зиёда аз ин, тибқи омори “Эътилофи ҷомеаи шаҳрвандӣ зидди шиканҷа ва беҷазоӣ”,бадрафторӣ ва суистифода аз мақом аз сӯи кормандони ҳифзи ҳуқуқ дар ҳоли афзоиш будааст. Дар баробари бетартибии зердастони худ раҳбарияти Вазорати умури дохила на танҳо бепарвоӣ, балки дар аксар маврид ба рӯпӯшӣ даст мезадааст. Ин ташкилот ҳанӯз соли 2017 аз рӯйи омори ба дастоварда харитаи қонуншикании милисаҳоро тартиб додааст. Аз рӯйи он кормандони шуъбаҳои корҳои дохилаи шаҳрҳои Исфара, Хуҷанд, Ваҳдат ва ноҳияҳои Сино, Исмоили Сомонӣ ва Шоҳмансури пойтахт дар бадрафторӣ нисбат ба сокинон пешсаф будаанд.
Аз рӯйи шикояти шаҳрвандон кормандони милиса зимни боздошт нисбат ба онҳо аз зӯр кор гирифта, баъди ба шуъба овардан шиканҷа кардаанд.
Тайи даҳ соли ахир “Эътилофи ҷомеаи шаҳрвандӣ зидди шиканҷа ва беҷазоӣ” руйхати нафаронеро гирд овардаанд, ки баъд аз боздошт дар шуъбаҳои корҳои дохила зимни бозпурси кушта шудаанд, вале қотилони онҳо – кормандони милиса ба ҷавобгарӣ кашида нашудаанд.
- Хуршед Бобокалонов, 33-сола, 27 июни соли 2009 дар Душанбе баъди боздошт аз тарафи кормандони милиса ба таври буғӣкушта мешавад. Парвандаи ҷиноятӣ қатъ карда шудааст.
- Исмонбой Бобоев, 30-сола, 19 феврали соли 2010 зимни шиканҷа бо истифода аз барқ ба ҳалокат расидааст. Парвандаи ҷиноятӣ нисбат ба қотилони ӯ қатъ карда шудааст.
- СафаралӣСангов, 37-сола, 5 марти соли 2011 баъд аз шиканҷа зимни бозпурсӣ фавтидааст. Парвандаи ҷиноятӣ қатъ ва омилони маргаш афв шудаанд.
- Баҳромиддин Шодиев, 28-сола, 30 октябри соли 2011 баъд аз шиканҷа зимни бозпурсӣ фавтидааст. Парванда нисбат ба 2 милисаи гумонбар қатъ гардида, милисаи сеюум 2 сол ҳукм гирифтааст.
- Умар Бобоҷонов, 23-сола, 29 августи соли 2015 дар маркази шаҳри Ваҳдат барои риш доштанаш боздошт мешавад ва дар шуъбаи корҳои дохила шиканҷа шудааст. Баъд аз як ҳафта ба ҳуш наомада дар бемористон фавтидааст. Гунаҳкорони марги Умар Бобоҷонов то ҳол муаян нашудаанд.
- Абдурахмон Назаров, 40-сола, 29 марти соли 2018 дар шуъбаи корҳои дохилаи Сино-2 дар натиҷаи шиканҷа фавтидааст. Парвандаи ҷиноятӣ ҳатто боз нагардидааст.
Равишҳои шиканҷа
– Аз рӯйи таҳқиқоти ташкилоти “Amnesty International” милисаҳои тоҷик зимни шиканҷа дар аксар маврид аз чӯбдастаи резинӣ ва ё ба истилоҳи руси “дубинка” кор мегиранд.
– Бархе, зимни пайдо накардани чӯбдастаи резинӣ аз пойафзоли худ истифода мебурдаанд.
– Дар утоқҳои махсуси шуъбаҳои корҳои дохилӣ барои шиканҷа аз барқ истифода мекунанд. Баъзе аз шиканҷашудагон нақл кардаанд, ки милисаҳо ба дастгоҳи барқие, ки барои шиканҷа истифода мекунанд, вобаста ба шиддати он номи “Сангтуда” ва “Роғун” гузоштаанд.
Ҳамчунин муҳофизони ҳуқуқи инсон аз ҳолатҳои таҷовуз ба номус ва таҳдиди таҷовуз ба номуси чи мардон ва чи занони боздоштшуда гузориш додаанд.
Ба назари намояндагони ташкилоти “Amnesty International” дар аксар маврид мақсади кормандони ҳифзи ҳуқуқ шиканҷаро барои ситонидани пора аз хешовандони боздоштшуда истифода мекунанд. Музди миёнаи милисаи тоҷик каме бештар аз 2 ҳазор сомонӣ аст. Ба назари таҳлилгарони маҳалли даромади асосии кормандони умури дохила бо усулҳои ғайриқонунӣ ба даст оварда мешавад.
Аз рӯйи маълумоти ғайрирасмӣ шумораи умумии кормандони Вазорати умумри дохила қариб 40 ҳазор нафарро ташкил медиҳад. Ба назари коршиносон ин миқдор аз меъёри зарурӣ қариб се баробар зиёд мебошад. Мувофиқи ченаки байналмиллалӣ барои таъмини волоияти қонун ва мубориза бо ҷиноят барои Тоҷикистон 14 ҳазор милиса кифоят аст.
Аммо новобаста аз ин, сатҳи ҷинояткорӣ дар кишвар нисбат ба соли гузашта 5 дарсад афзудааст (бештар аз 20 ҳазору 200 ҷиноят дар 9 моҳ).
Мунтақидони ҳукумати Тоҷикистон бар ин назаранд, ки шумораи кормандони мақомоти ҳифзи ҳуқуқ аз ҷониби раҳбарияти кишвар сараввал ба хотири ҳифзи сохтори кунунӣ ба маротиб афзоиш дода шудааст. Мухолифин бовари доранд, ки милисаи тоҷик на барои ҳифзи ҳуқуқи шаҳрвандон, балки барои саркӯб кардани онҳо барои ҳукумати хонаводагии Эмомалӣ Раҳмон зарур аст.
