Мухолифони тоҷик дар рӯзи чоруми нишасти САҲА нисбат ба дигарон фаъолтар буда, аз кишварҳои ғарбӣ талаб карданд, ки барои пешгирӣ аз сиёсатҳои ғалати Эмомалӣ Раҳмон ба ӯ фишор биёранд.
Рӯзи чоруми нишасти САҲА, ки “Таҳаммулпазирӣ ва бидуни табъиз” ном дошт дар он намояндагони мухолифон фаъол буда, панҷ нафар, аз ҷумла ду бонуи тоҷик суханронӣ карданд.
Шодмон Маҳмадуллоев, узви Ҳаракати сиёсии “Гурӯҳи 24” дар ин нишаст аз “Таҳаммулнопазирии мазҳабӣ” гуфт ва таъкид кард, ки “Дар Тоҷикистон таҳаммулнопазирии мазҳабӣ хеле шадид аст, аммо он мушкили муносибатҳои ҷомеа нест, балки мушкили таҳаммулнопазирӣ нисбат ба шаҳрвандони диндор аз ҷониби давлат аст. Ба ибораи дигар, мақомот дар сухан аз дин пуштибонӣ мекунанд, аммо дар амал шаҳрвандони эътиқоди динидошта таъқиб мешаванд”.
Маҳмадуллоев мегӯяд, ки мақомот мардони ришдор ва занони ҳиҷобпӯшро таъқиб мекунанд ва режими авторитарӣ ба ҷои шаҳрвандон тасмим мегирад, ки ба кадом дин эътиқод дошта бошанд ва ё умуман муттадайин бошанд ё на.
Абдусаттор Бобоев, Раиси Кумитаи шаҳрвандиии наҷоти гаравгонҳо ва зиндониёни сиёсии Тоҷикистон (КШНГЗС) дар ҷаласаи навбатии САҲА аз саркӯби фаъолону мухолифон ва боздошти зиндони шудани онҳо ёдовар шуда, аз ҳукумати Амрико талаб намуд, ки “Қонуни Магнитский” (Global Magnitsky Human Rights Accountability Act)-ро алайҳи мақомоти тоҷик, ки дар нақзи ҳуқуқи башар, шиканҷа ва фасод татбиқ намояд.
Дар идомаи суханрониаш ӯ аз САҲА, ба хусус кишварҳои демократии узви ин созмони бонуфузи байналмилалӣ, талаб намуд, ки Механизми Маскав (Moscow mechanism)-ро дар мавриди вазъи ҳуқуқи башар дар Тоҷикистон татбиқ намояд.
Фирӯзи Маҳмадалӣ, фарзанди зиндонии сиёсӣ Маҳмадалӣ Ҳаит аз қатли оми зодагони Бадахшон гуфт ва аз намояндагони ҷомеаи шаҳрвандии кишварҳои демократӣ талаб кард, ки ба ҳукуматҳои кишварҳои худ фишор оранд, то нисбати мансабдороне, ки дар ин ҷинояти алайҳи башарият даст доранд, ба хусус бар зидди роҳбарони сохторҳои ҳифзи ҳуқуқи Тоҷикистон таҳрим ҷорӣ намоянд.
Гулбарг Сайфова, ҳамсари зиндонии сиёсӣ Умаршоҳ Давлатов дар ин конфронс аз табъизи занони тоҷик ва мушкилоти худаш гуфт. “Дуруст аст, ки модар, хоҳар, хонум ва дар умум зан будан ифтихор аст, вале дар Тоҷикистон модар ё хоҳар ё хонуми як фаъоли сиёсӣ будан кори осоне нест, зеро ҳамеша мавриди фишору таъқиб хоҳед буд ва бояд баҳои фаъолияти наздикатонро пардохт бикунед” - гуфт хонум Сайфова.
Муаззама Қодирова, ҳуқуқшиноси тоҷик дар бораи табъизи динӣ, "азоб"-и психологӣ ва физиологӣ дар Тоҷикистон гуфт ва таъкид кард, ки “ба хусус дар як соли ахир ин ба як амри маъмулӣ табдил ёфтааст”.
Дар идомаи суҳбаташ хонум Қодирова ба намояндагони Амрико суол дод, ки “чаро дар тӯли як сол ба вазъи Бадахшон боре вокуниши ҷиддӣ нишон надодаанд?”.
Ин ҳуқуқшиноси тоҷик бо изҳори таасуф гуфт, ки “Сироҷиддин Муҳриддин, вазири умури хориҷаи Тоҷикистон ва Энтони Блинкен, вазири хориҷаи Амрико, вазъи Тоҷикистонро баррасӣ карданд, мутаассифона, дар ин дидор ҳатто аз ҳодисаи Бадахшон ёдовар нашуданд”.
Дар ҳошияи нишасти рӯзи 29-уми сентябри соли ҷорӣ, ҷаласае аз ҷониби "Маркази ҳуқуқи башари Вена" ва "Анҷумани озодандешони тоҷик" бахшида ба ҳодисаҳои ахири Бадахшон баргузор гардид. Дар он Аnna Alboth, Europe Media Officer, Алим Шерзамонов, Темур Варқӣ, Муҳиддин Кабирӣ, раҳбари ПМТ, Ҳусейн Ашӯров, муовини раиси "Гурӯҳи 24" ва дигар меҳмон ширкат ва суханронӣ доштанд. Инчунин тариқи онлайн дар ин ҷаласа Сюзан Санчес ва Стивв Свердлов аз ИМА ширкат намуда, фикру назарҳои худро гуфтанд.
Ёдовар мешавем, ки нишасти солонаи САҲА дар бораи ҳуқуқи башар дар Варшава рӯзи 26-уми сентябри соли 2022 шуруъ шуда, то 7-уми октябри соли ҷорӣ идома хоҳад кард. Ин нишаст ҳар сол як маротиба дар шаҳри Варшва баргузор мегардад, аммо ба сабаби авҷи бемории ҳамагири COVID-19 солҳои 2020 ва 2021 баргузор нашуд.
Дар нишасти САҲА вобаста ба ҳуқуқи башар, озодиҳои бунёдӣ, озодии баён ва расона, ҳуқуқ ва озодиҳои ақалиятҳо, интихоботи озод ва ғайра барои ду ҳафта аз ҷониби кишварҳои узви ин созмон ва ҷомеаи шаҳрвандӣ баҳсу баррасӣ мешавад.
Дар нишасти имсола ҳайати расмии ҳукумати Тоҷикистон ширкат надоранд. Сабаби ширкат накардани онҳо маълум нест.
