Дидбони Ҳуқуқи Башар (HRW) бо нашри изҳороте аз Ҷо Байден, раисҷумҳури Иёлоти Муттаҳидаи Амрико хост, дар мулоқот бо раҳбарони панҷ кишвари Осиёи Марказӣ масъалаи ҳуқуқи инсонро дар маркази музокирот қарор диҳад.
Гуфта мешавад, чанде пеш Ҷо Байден, Президенти Амрико бо ирсоли номаи расмӣ аз сарони кишварҳои Осиёи Марказӣ, аз ҷумла Эмомалӣ Раҳмон хоста буд, ки барои ширкат дар Вохӯрии сарони давлатҳои “Осиёи Марказӣ – ИМА”, ки қарор аст дар ҳошияи иҷлосияи 78-уми Маҷмаи умумии Созмони Милали Муттаҳид дар шаҳри Ню-Йорк баргузор гардад, иштирок намоянд.
Дар изҳороти Дидбони Ҳуқуқи Башар, ки рӯзи 18-уми сентябр нашр шудааст, Искра Кирова, мудири бахши Аврупо ва Осиёи Марказӣ дар ин созмон мегӯяд, Амрико ва Иттиҳоди Аврупо баъд аз ҳамлаи Русия ба Украина дар пайи мустаҳкам кардани робита бо кишварҳои Осиёи Марказӣ ҳастанд ва аз ҳукуматҳои Осиёи Марказӣ даъват мекунанд, ки ба кӯшишҳои Маскав барои истифода аз роҳҳои тиҷоратӣ тавассути Осиёи Марказӣ муқовимат кунанд.
Ба гуфтаи ӯ, ин вазъ набояд ба масъалаи доғи ҳуқуқи башар соя андозад ва давлатҳои ғарбӣ бояд дар пайи кафолати волоияти қонун ва ҳуқуқи башар дар минтақа бошанд.
Инчунин ба гуфтаи ӯ, “Байден бояд қадамҳои мушаххасро барои хотима додан ба таъқиботи дорои ангезаи сиёсӣ, саркӯби озодии баён, беҷазо мондани шиканҷа ва бераҳмии полис аз раҳбарони Осиёи Марказӣ талаб кунад”.
Дар изҳороти HRW аз чанд мавриди ҷиддии поймол шудани ҳуқуқи одамон дар кишварҳои Осиёи Марказӣ ёдоварӣ шудааст. Аз ҷумла, дар он аз саркӯби эътирозҳои моҳи январи соли 2022 дар Қазоқистон, дур шудани Қирғизистон аз ҷойгоҳи қаблии худ ба ҳайси кишвари дорои фаъолтарин ҷомеаи шаҳрвандӣ ва расонаҳо дар минтақа, аз Туркманистон ҳамчунон як кишвари пӯшида ва саркӯбгар дар ҷаҳон ва аз гузаронида нашудани ислоҳоти сиёсӣ дар Узбекистон мисол оварда шудааст.
Инчунин коршиносони Дидбони Ҳуқуқи Башар мегӯянд, ки мақомоти Тоҷикистон дар солҳои 2021-2022 эътирозҳои осоиштаро дар Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон бераҳмона пахш карданд ва алайҳи ҳомиёни ҳуқуқи башар бо иттиҳомҳои сохта парванда кушода, аз онҳо қасос гирифтанд, ичнунин бисёре аз созмонҳои иҷтимоиро аз байн бурданд.
Дар изҳорот гуфта шудааст, ки агар ҳуқуқ ва дархостҳои қонунии аксар шаҳрвандони Осиёи Марказӣ кафолат дода нашаванд, суботи дарозмуддат дар минтақа зери хатар аст.
