Дар гурӯҳи фейсбукии “Дуруст бинависем” Абдулқодир Талбаков навиштааст, ки “Теллеграмма бо тарҷумаи барқия ба ман маъқул не ва натавонистам ҳазм кунам, қабул кунам”. Ӯ бо навиштани ин ҷумла аз донишмандони тоҷик Рустами Ваҳҳоб ва Умед Ҷайҳонӣ назар пурсидааст.
Шоир ва адиб Рустами Ваҳҳоб бар ин назар аст, ки телеграмма ба маънои барқия боқӣ бимонад ва истифодаи он дуруст аст. Ӯ мегӯяд: “Барқия дар баробари тилгиром дар забони тоҷикӣ роиҷ шудааст. Вожаи барқ дар баробари маънои электрический, чанд маънои дигарро низ илқо мекунад, ки шояд он боис шуда ин истилоҳ дар забонҳо ҷорӣ шавад, аз ҷумла: суръат, муҷазӣ, зудрасӣ ва муассирии он. Албатта вожаҳои дигаре ҳам мешавад сохт, аммо ҳамин истилоҳро ҳифз кардан ва таҳаммул кардан шояд дар ҳоли ҳозир беҳтар бошад.“
Аммо Умед Ҷайҳонӣ, донишманд ва зобонпажӯҳи тоҷик бар ин назар аст, ки телеграммаро арабҳо барқия номидаанд ва дар форсӣ корбурде надорад. Ӯ менависад: “Телеграммаро аз ҳамон оғози пайдоишаш «телегром» гуфтаанд ва он паёмест, ки бо телеграф фиристода ё дарёфт мешавад. Телеграммаро агар ҳарф ба ҳарф баргардон кунем, «дурнигор» мешавад, ки то чанде пеш факсро чунин меномиданд. Акнун ки факсро «намобар» номидаанд, телеграфро метавон «дурнигор» ва паёмашро «дурнигошта» номид.“
Аммо Рустами Ваҳҳобу Ҷайҳонӣ пешниҳодҳои якдигарро напазируфтанд. Ҳар яке барои сиҳатии пешниҳодаш далел дорад.
Ҳамчунин як корбари дигар бо номи Ҳасан Бойназаров навишта, ки дар баробари калимаи “Барқия” вожаҳои дигаре ҳам сохта мешавад. “Масалан: “Иттилоияи фаврӣ” ё “Хабарномаи фаврӣ” …. Аммо телеграммаро ҳамчун истилоҳи байналхалқӣ пазируфтаанд.”
Вазорати об ва энержии Афғонистон нагуфтааст, ки ин қарордод дар куҷо байни раиси иҷроияи “Д Афғонистон Бришно ширкат” ва ширкати “Барқи тоҷик” ба имзо расидааст, аммо сомонаи “Радиои Озодӣ” бо нашри як гузориш мегӯяд, ки он дар Туркия ба имзо расидааст.
Ҷолиб он ки дар пасманзари акси нашршуда аз маҳалли баргузории ин қарордоди даҳҳо миллиондолларӣ нишон дода мешавад, ки зоҳиран он дар ошхонаи яке аз биноҳои на чандон “лукс” ва дур аз дурбинҳои расонаҳо ба имзо расидааст.
Пеш аз ин ширкати “Бршинои Афғонистон” қарордоди интиқоли нерӯи барқ аз Узбекистонро ҳам то поёни соли ҷорӣ аз нав ба имзо расонида буд. Афғонистон барои таъмини ниёзҳои худ аз кишварҳои Эрону Туркманистон ва Покистон ҳам барқ ворид мекунад.
Ҳукумати Тоҷикистон бо раҳбарии Эмомалӣ Раҳмон вуҷуди ҳар навъ равобити наздик бо Толибонро то ҳадди тавон аз чашми мардум пинҳон медорад, вале амлан ҳанӯз пеш аз дубора ба қудрат расидани Толибон дар Афғонистон ҳар ду ҷониб равобити хубе доштанд ва пас аз суқути ҳукумати Ашраф Ғанӣ дар 15-уми августи соли 2021 ҳам равобити диполматӣ ва тиҷоратӣ байни ду кишвар нисбатан рушд кардааст.
Тоҷикстон дар замони сари қудрат будани Толибон дар Афғонистон дар соли 2022 интиқоли нерӯи барқ ба ин кишварро дар ҳаҷми беш аз 275 миллион киловат соат афзоиш дода буд. Нерӯи барқе, ки дар шароити феълии Афғонистон маълум нест кай пулашро мегирад, вале онро на ба мардуми худ, балки ба Толибон мефурӯшад.
Ҳукумати Эмомалӣ Раҳмон расман Толибонро як созмони террористӣ медонад ва ҳар навъ робитаи шаҳрвандон бо ин гурӯҳро ҷурм меҳисобад, вале худаш қарордодҳои миллиондолларӣ бо ҳукумати онҳо ба имзо мерасонад. Нерӯи барқи тавлидшуда дар Тоҷикистон дар ин сармои шадид пурра ба тоҷикистониҳо намедиҳад, вале то метавонад ин барқро ба Толибон мефурӯшад.
Гуфта мешавад, бо вуҷуди он ки ҷузъиёти ин қарордодро ҷонибҳо то ҳол нашр накардаанд, вале Афғонистон яке аз харидорони асосии нерӯи барқи содиротии Тоҷикистон аст ва аз ин барқи воридотӣ дасти кам дар 9 вилояти худ истифода мекунад. Тоҷикистон ҳам солона ба ҳисоби миёна ба маблағи то 50-55 миллон доллар ба Афғонистон нерӯи барқ мефурӯшад.
Кишварҳои содиркунандаи нерӯи барқ ба Афғонистон ҳар сол қарордоҳои худро аз нав ба имзо мерасонанд, вале ҷузъиёти қарордодҳои имсолаи худ бо Тоҷикистон ва Узбекистонро ҳеч яке аз тарафҳо нашр накардаанд.
Дар рӯйхати нашршуда дида мешавад, ки аксари маҳкумшудаҳо бо моддаи 187 қисми 2 (Ташкили иттиҳоди ҷиноятӣ ва иштирок дар иттиҳоди ҷиноятӣ) гунаҳкор дониста, аз 2 сол то 15 сол зиндонӣ шудаанд. Ҳатто беш аз 20 нафарашон 10 солу 6 моҳ ва ё 9 солу 6 моҳӣ маҳкум шудаанд.
Ҳамчунин, як манбаъ аз Ҳукумати вилояти Хатлон ба “Азия-Плюс” хабар додааст, ки Ҷамшед Саидзода, раиси ноҳияи Ёвон низ аз вазифа озод ва ба ҷои ӯ Бахтиёр Шарифӣ, ки то ин дам муовини вазири саноати Тоҷикистон буд, таъин шудааст.
Сиҷоуддин Саломзода, раиси шаҳри Бохтар аз вазифаи озод ва ба ҷои ӯ Файзулло Баротзода, ки то ин дам раиси ноҳияи Лахш буд ба вазифа омадааст.
Дар Тоҷикистон боз ба як корхонаи вобаста ба Хадамоти алоқаи кишвар, ки раҳбари он Бек Сабур, қудои Эмомалӣ Раҳмон аст, имтиёз дода шуд.
Бар асоси қарори Ҳукумати Тоҷикистон, ки дар портали иттилооти ҳуқуқии Вазорати адлияи кишвар нашр шудааст, муҳлати пардохти ҳудуди 33 млн сомонӣ (зиёда аз 3,2 млн доллар) қарзи КВД “Маркази мутобиқати электромагнитӣ ва радиомониторинг” дар назди буҷет то як соли дигар ба таъхир гузошта шуд.
Гуфта мешавад, ин миқдор қарз то 1-уми ноябри соли 2022 ба вуҷуд омада, ҳудуди 19 млн сомонии он ба худи андоз ва зиёда аз 14 млн сомонӣ ба фоизҳои он рост меояд.
Чанде пеш низ аз ҷониби Ҳукумати кишвар ба Ширкати “Тоҷиктелеком”-и вобаста ба Хадамоти алоқа, ки воридоти Интернетро дар кишвар инҳисор кардааст ва боиси гаронӣ ва суст будани суръати Интернет дар кишвар мебошад, имтиёз дода шуда буд.
Бар асоси қарори Ҳукумати Тоҷикистон аз 22-юми декабри соли 2022, супоридани беш аз 67 миллион сомонӣ (қариб 6 миллиону 700 ҳазор доллар) қарзи ширкат аз молиёт (андоз), ки зиёда аз 24 миллион сомонӣ (2,4 миллион доллар)-и он фоиз ё баҳраи қарз аст, то як соли дигар ба таъхир гузошта шуд.
Гуфта мешавад, ин ширкат солҳои охир вазъи молии хуб надорад ва аз молиёту ширкатҳои дигар қарздор буда, пештар идораи барқи Душанбе ва ширкати мухобиротии Тселл ба хотири напардохтани қарз аз “Тоҷиктелеком” ба додгоҳ шикоят бурда буданд.
Бино ба иттилои “Asia-Plus” тобистони соли гузашта раиси Кумитаи андози кишвар Нусратулло Давлатзода зимни нишасти матбуотӣ гуфта буд, ки тақрибан 43% аз ҳаҷми умумии қарзҳо аз андоз ба се шахси ҳуқуқӣ: ҶСК “Сангттӯда-1” – 244,6 млн сомонӣ, ҶСК “Тоҷиктелеком ва сохторҳои он – 123,3 млн сомонӣ ва ҶСК “НБО Роғун” – 55,8 млн сомонӣ рост меояд.
Тобистони соли 2021 бошад, бо қарори Ҳукумат қарзҳои андози “Тоҷиктелеком” ба маблағи зиёда аз 11 млн сомонӣ (ҳудуди 1 млн доллар) аз эътибор соқит карда шуданд.
Тибқи маълумоти Агентии омор, қарзҳои воҳидҳои сохтории Хадамоти алоқа дар зарфи 9 моҳи соли 2022 дар муқоиса бо ҳамин давраи соли 2021 ба андозаи 4,6% афзуда, ба 146 млн сомонӣ (зиёда аз 14,3 млн доллар) расидааст.
Гуфта мешавад, дар кишвар аксари ширкатҳои наздикону пайвандони раисҷумҳур аз имтиёзҳои зиёде бархурдоранд. Аз ҷумла, меҳмонхонаи “Исмоили Сомонӣ”-и шаҳри Душанбе, ки сохтмонашро бародарони ҳамсари Эмомалӣ Раҳмон анҷом дода истодаанддорад ва бояд дар якуним сол сохта мешуд, аммо сохтмонаш 15 сол боз идома дорад, қариб ҳамасола аз андоз ва боҷи гумрукӣ озод карда мешавад.
Гуфта мешавад, чун раиси Хадамоти алоқаи Тоҷикистон Бег Сабур низ яке аз наздикон ва қудои раисҷумҳур Эмомалӣ Раҳмон мебошад, табиист, ки аз имтиёзҳои давлатӣ ба таври автоматӣ баҳраманд хоҳад шуд.
