Шурӯъ аз моҳи оянда маоши кормандон ва моҳиёнаи бознишастаҳо дар Тоҷикистон афзоиш меёбад. Дар ин бора хабаргузории “Ховар” фармони раисҷумҳур Эмомалӣ Раҳмонро ба нашр расонд.

Хабаргузории расмии “Ховар” бо тамҷид аз ин фармони Раҳмон онро як иқдоме дар роҳи дастгирии мардум хондааст. Ин хабаргузорӣ менависад:

“Тибқи фармони мазкур аз 1 сентябри соли 2020 маоши вазифавии кормандони ташкилоту муассисаҳои соҳаҳои маориф, илм, фарҳанг, варзиш, ҳифзи иҷтимоӣ, соҳаҳои воқеии иқтисодиёт ва кормандони дигар ташкилоту муассисаҳое, ки аз ҳисоби буҷети давлатӣ маблағгузорӣ мешаванд, инчунин ташкилоту муассисаҳое, ки музди меҳнаташон ба музди меҳнати хизматчиёни давлатӣ баробар карда шудааст, ба андозаи 15 фоиз зиёд карда мешавад”.

Ба навиштаи “Ховар” аз 1 сентябри соли 2020 андозаи ҳадди ақали нафақа аз рӯи синну сол ва нафақаи заминавӣ ва андозаи ҳадди ниҳоии нафақаи меҳнатӣ аз рӯи синну сол 15 фоиз зиёд мегардад.

Дар фароварди шарҳи ин фармон аз тарафи “Ховар” гуфта мешавад, ки  “анҷоми тадбири мазкур бо мақсади боз ҳам беҳтар намудани сатҳи некӯаҳволии мардуми кишвар, бахусус дастгирии давлатии қишри осебпазири ҷомеъа дар шароити кунунии ҷомеъаи ҷаҳонӣ ва татбиқи ҳадафмандонаи сиёсати иҷтимоии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон равона гардидааст”.

Аммо бештари  коршиносон ва таҳлилгарони умури иқтисодӣ афзоиши 15% маош ва андозаи нафақаи бознишастаҳоро як тадбири номуассир ва бесамар меҳисобанд. Зеро мегӯянд ин коршиносон афзоиши баҳои маводди мавриди ниёз ба маротиб болотар аст ва низ таваррум ва беқурбшавии пули миллӣ боло бурдани ҳаҷми маошро беасар месозад.

Вақте давлат ҳаҷми маошро 15% вале қиммати истифодаи неруи барқ, об, андозҳои гуногунро ба аҳолӣ аз 20% ҳам боло мебарад, ба ин ҳад афзудани ҳаҷми маош  чизеро тағйир нахоҳад дод.

Тоикистон дар шумори кишварҳои шӯравии пешин аз ҳисоби андозаи маошу нафақаи дар зинаи охир қарор дорад ва ҳаҷми сабади истеъмолии аҳолии он низ камтар ва кучактар аз тамоми кишварҳои узви СНГ мебошад.

Бонки ҷаҳонӣ барои тавсеаи тиҷорати наздимарзӣ ва беҳтар кардани ҳаракати нақлиёт ба Тоҷикистон тахсиси 132 млн доллар қарзи боимтиёзро пешбинӣ кардааст. Дар ин бора “Avesta.tj” хабар медиҳад.

Намояндаи ин ниҳоди молиявии ҷаҳонӣ гуфтааст, ки Бонк маблағгузории грантии марҳилаи чоруми “Барномаи беҳбуд бахшидани роҳсозиро дар Осиёи Марказӣ” тасдиқ кардааст. Тибқи иттилои Бонки ҷаҳонӣ, 131 миллион доллар грантиро Ассотсиатсияи байналмилалии рушд медиҳад ва як миллион долларро бошад Бунёди Трастии “Барномаи Савдо ва Алоқаи Осиё” илова мекунад.

“Дар мавзеи баландкӯҳ, ки роҳ ба баҳр надорад ва алоқаи маҳдуд дорад, Тоҷикистон ба гаронтарин хароҷоти нақлиёт ва савдо дар Осиёи Марказӣ рӯбарӯ аст”, – гуфтааст Ян-Питер Олтерс, роҳбари намояндагии доимии Бонки ҷаҳонӣ дар Тоҷикистон.

Вай таъкид намудааст, ки маҷмӯи сармоягузориҳо ба инфрасохтори нақлиёт ва осонгардонии расмиёти гумрукӣ ба Тоҷикистон имкон медиҳад, ки бозорҳои содиротиро роҳандозӣ кунад ва барои соҳибкории хусусӣ имкониятҳои иловагӣ фароҳам оварад.

Таъкид шудааст, маблағҳо барои баланд бардоштани устуворӣ ва бехатарии инфрасохтори роҳ дар вилояти Суғд ва ВМКБ равона карда мешаванд.

Тоҷикистон қасд дорад содирот ба бозори Аврупоро беҳтар бисозад. Барои иҷрои ин ҳадаф бо Иттиҳодияи Аврупо вориди музокирот шудааст то битавонад ба Низоми содиротии сабтшуда (Registered Exporter System)  ворид шавад.

Хабаргузории “Sputnik”, аз қавли Шавкат Бобозода, мудири Оҷонсии содироти Тоҷикистон менависад, ҳукумат лоиҳаи қарор барои таъйини мақоми ваколатдори давлатӣ ҷиҳати узвият ба ин низомро омода кардааст ва ин санад феълан дар дасти баррасии вазорату идораҳост.

Ба гуфтаи ҷаноби Бобозода тибқи низоми REX барои молу маҳсулоте, ки ба Аврупо содир мешавад, то 10% тахфиф мешавад. Афзун бар ин ба гирифтани ҳар гуна сертификат ва ё асноди дигар ниёзе боқӣ нахоҳад монд:

“Дар ин низом як бор сабти ном мекунанд. Мо ҳамчун оператори давлатӣ онҳоро сабти ном мекунем. Онҳо аз ҳама гуна боҷу хироҷе, ки ҳаст, озод мешаванд. Бо ҳамон рақаме, ки аз компютер мегиранд, қаблан тамоми иттилоъ ва мушаххасоти техникиро дар бораи молу маҳсулоташон мефиристанд. Пас аз мувофиқа бидуни ягон мушкил моли худро ба Аврупо интиқол медиҳанд. Ҳоло расмиёт маблағҳои калонро талаб мекунад. Талоши мо бар ин аст, ки онҳо барои ширкатҳое, ки содирот мекунанд, ройгон тамом шаванд. Як нуктаро зикр кунам, ки тамоми хизматрасониҳои Агентии содирот маҷҷонӣ ё ройгон аст. Инро ҳатман дар матбуот зикр кунед”, – гуфтааст Шавкат Бобозода, мудири Ожонси содироти Тоҷикистон.

Аврупо барои маҳсулоти Тоҷикистон як бозори бегона нест. Тибқи иттилои Ожонсии омор, тайи нимсолаи соли равон 46,4% – и содироти Тоҷикистон, умдатан алюминиум ба Шветсария рост меояд. Ин кишвар шарики асосии содироти Тоҷикистон ба шумор меравад.

Бино ба ин манбаъ, тайи шаш моҳи ахир афзоиши назарраси содирот бар воридот дар амалиёти тиҷорӣ бо Шветсария (300,6), Белгия (12,9), Латвия (2,7), Хорватия (2 миллион доллар) мушоҳида шудааст.

Ожонси содироти Тоҷикистон ду соли пеш, моҳи августи соли 2018 ба хотири рушди содирот ва рақобатпазир шудани молҳои истеҳсоли Тоҷикистон дар бозорҳои ҷаҳонӣ таъсис ёфтааст.

Тибқи иттилои Ожонси содироти Тоҷикистон, дар ними соли равон новобаста аз пандемияи “вируси корона” ва баста будани марзҳо содироти Тоҷикистон ба беш аз 654 миллион доллар расидааст, ки аз ҳамин давраи соли гузашта 15% зиёд мебошад.

Аммо то ба ҳол дар тавозуни гардиши мол ҳиссаи воридот ба содирот ба маротиб бештар  мебошад.

Хабаргузории “Азия-Плус” бо такя ба иттлои Оҷонсии омори Ҷумҳурии Тоҷикистон хабар медиҳад, ки дар давоми 6 моҳ 460 шахсони ҳуқуқӣ (ширкату корхонаҳо) ва ҳудуди 12,2 ҳазор соҳибкорони инфиродӣ фаъолияти худро қатъ намуданд.

Аз ин шумор 463 соҳибкорони инфиродӣ тибқи гувоҳнома (шаҳодатнома) ва беш аз 10,3 ҳазор соҳибкорони ифниродӣ мувофиқи патент фаъолият мекарданд. Инчунин 1357 хоҷагиҳои деҳқонӣ барҳам дода шуданд.

Оҷонсии омор шумори соҳибкорони сабтиномшуда ва амалкунандро то ба 1 июл 333 ҳазор хонд, ки ба гуфтаи ин ниҳод ин шумора нисбат ба соли гузашта 1,8 дарсад ё ҳудуди 6 ҳазор зиёд мебошад.

Ба гуфтаи ин ниҳод шумори соҳибкорони инфиродии амалкунанда нисбат ба ҳамин давраи соли пешин 6,3 ҳазор адад зиёд шудааст.

Ҳамасола шумори зиёди соҳибкорон фаъолияти худро қатъ мекунанд. Ва ин ҳам бо сабаби андозҳои зиёду пулталабиҳои бемавриди мақомот дониста шудааст. Соли гузашта дар давоми 9 моҳ – то аввали моҳи октябри соли 2019  260 ҳазор соҳибкори инфиродӣ кори худро қатъ карда буд.

Коршиносони соҳаи иқтисод бар ин назаранд, ки тиҷорат дар Тоҷикистон таҳти фишори ҳамешагии мақомот мебошад. Ва аз ин рӯ, бо вуҷуди зиндагии сахти мардум баъзе тоҷирон маҷбур мешаванд тиҷорати худро бо ҳар роҳе набошад қатъ кунанд.

Вобаста ба мушкилоти тоҷорат соҳибкор Раҳимбой Қодиров ба “Радиои Озодӣ” гуфта буд:

“Ҳар рӯз ё намояндаи андоз ё милиса ва ё кадом ниҳоди дигар омада, мавзӯи бепояро баҳона мекунанд ва пул мехоҳанд. Ҳоло намояндаҳои шабакаҳои барқии шаҳр меоянд. Онҳо талаб доранд, ки ноқили 60 кВт-ро ба 100 кВт иваз намоям, ҳарчанд таҷҳизоти ман ҳамагӣ барои 40 кВт мебошад. Ду ҳазор сомонӣ талаб доранд ва дар сурати надодан таҳдид мекунанд, ки мушкил пеш меояд”.

Ин соҳибкор гуфта буд,  ки шояд то охири сол ва ё аввали соли оянда тиҷоратро қатъ мекунад, зеро дигар имкони кор кардан нест.

“Бе ин ҳам фоида бисёр ночиз аст, аммо моро мисли гов медӯшанд”, – Гуфта буд соҳибкор Қодиров.

Коршиносон мегӯянд, ки аз баски дар Тоҷикистон тамоми сохторҳои тиҷоратӣ дар дасти як гурӯҳи наздик ба раҳбари кишвар қарор дорад, сармоягузорӣ пеш аз ҳама на ба манфиати иқтисоди миллӣ, балки бо назардошти манфиатҳои ҳамин гурӯҳ амал мекунанд. Аз ин рӯ, ба назари онҳо ҳалли ин мушкилот дар ислоҳоти решаии мудирияти давлатӣ мебошад.