Сомонаи “Фараж” дар як гузориши худ, аз зиёд гардидани талбандаҳо дар вилояти Хатлон хабар додааст.

Ба навиштаи вебсайти “Фараж” дар кӯчаву хиёбон ва бозори марказӣ маъмурияти вилояти Хатлон нафарони зиёд ба талбандагӣ машғуланд.

Аксари афроде, ки дар кӯчаву бозорҳои шаҳри Бохтар талбандагӣ мекунанд, синнашон аз 60-сола боло буда, байни онҳо кӯдакони ноболиғ ва занони миёнасолро низ вохӯрдан мумкин аст, омадааст дар хабар.

Беш аз 10 нафар талбандаҳо, ба хабарнигори “Фараж” гуфтаанд, ки тангии рӯзгор, нигоҳубин нашудан аз ҷониби фарзандон, ба муҳоҷирати меҳнатӣ рафтану барнагаштани шавҳарон, бекасиву маъюбӣ онҳоро водор кардааст, ки дар кӯчаю хиёбонҳо нишаста, аз мардум кумак талаб мекунанд.

Тоҷинисо Содиқова — зодаи ноҳияи Қубодиён, ки ӯ дар назди бозори “Фаровон” ба талбандагӣ машғул аст, гуфтааст:

се фарзанд дорам, фарзанди калониам писар асту дар як садамаи нақлиётӣ маҷрӯҳ шуд, худам низ маъюбм, ки 120 сомонӣ нафақа мегирам ба ҳеҷ чиз намерасад.

Дар идома гуфтааст: Барои нигоҳубини фарзандонам ва барои харидории дору, лавозимоти мактабӣ, китобу қалам ва хӯрокашон ҳар рӯз ба кӯча баромадаву аз мардум кумак талаб мекунам,- ба ҷуз талбандагӣ дигар чорае надорам.

«Рӯзе то 20 сомонӣ ҷамъ мекунам, мутаассифона, рӯзе мешавад, ки як сомонӣ ҳам пайдо намекунам. Мисли ман чунин касоне, ки ба кумаки мардум ниёз доранд, имрӯзҳо хеле зиёданд». Гуфтааст, ин модари муҳтоҷ.

Сокини  дигар аз шаҳри Бохтар Малика гуфтааст: шавҳарам ба Русия рафта, дигар барнагашт ва бо ду фарзандам танҳо мондам.

“Фарзанди калониам дар мактаби №12-и шаҳри Бохтар таҳсил мекунад. Ӯро маҷбур кардаанд, ки «пули китобҳоятро биёр» ва ман барои додани пули китоби фарзандам ва таъмини зиндагӣ ба кӯча баромада, талбандагӣ мекунам. Худам маъюбаму дар аробачаи маъюбӣ нишастаам». Гуфтааст,  ҳамсуҳбати Фараж.

Ин дар ҳолест, ки баъд аз баста гардидани марзҳо бо Русия сафи бекорон дар Тоҷикистон зиёд гардид ва айни замон аксари шаҳрвандоне, ки ба мардикорӣ мерафтанд, наметавонанд зиндагиашонро пеш баранд, маҷбуранд даст ба корҳои сиёҳ бизананд.

Дар шаҳри Душанбе баъд аз таъйини Рустами Эмомалӣ ба шҳрдории Душанбе талбандаҳоро дар кучаҳо боздошта ба шуъбаҳои милиса мебаранд ва онҳоро ҷарима мекунанд.

Чанд рӯз қабл дар шабкаҳои иҷтимоӣ наворе нашр гардида буд, ки дида мешуд, ду корманди милиса як ҷавонро ба зур дошта мебаранд, дар аввал навишта буданд, ки ҷавононро ба хизмат мебаранд, пасон Вазорати корҳои дохили дар як изҳороташ гуфт, он ҷавон ба талбандагӣ машғул будааст.

Сокинон ва фурӯшандаҳои бозорҳои шаҳри Душанбе аз болоравии нархи маҳсулоти ниёзи аввал нигаронӣ доранд. Соҳибкорон омили боло рафтани нархи маҳслотро ба болороавии доллар рабт медиҳанд. Мақомоти Тоҷикистон, гуфтаанд, масъалаи боло рафтани нархи маҳсулотро назорат доранд, рӯзҳои наздик назари худро ироа хоҳанд кард.

Сокинони шаҳри Душанбе тайи як моҳи охир аз боло рафтани  нархи орд, равған, тухм, гушт, шакар ва дигар маводи ниёзи аввал нигаронӣ мекунанд. Ба гуфтаи онҳо як моҳ боз арзиши ин маҳсулот кам кам боло меравад, фурӯшандаҳо низ ин ҳолатро тасдиқ кардаанд.

Як фурӯшанда дар яке аз мағозаҳои шаҳри Душанбе ба шарти бурда нашудани номаш ба “Sputnik” гуфттааст:

“ ба таври мисол, нархи як халтаи навъҳои гуногуни орд ҳоло аз 235 то 245 сомонӣ арзиш дорад ва аз як моҳи қабл 10 сомонӣ фарқ мекунад, як бушкаи 5 – литраи равғани писта аз навъи “Олейна”, ки қаблан 68 сомонӣ арзиш дошт, ҳоло ба 75 сомонӣ ё ба ҳамин миқдор равғани пахта аз 59-60 сомонии қабл ба 65 – 70 сомонӣ баробар шудааст, як дона тухм ҳамин як ҳафтаи қабл 80 – 90 дирам буд, ҳоло 1 сомонии расо аст. Як кило шакар ҳам ки як ҳафтаи қабл 8 сомонӣ арзиш дошт, ҳоло 50 дирам гарон шудааст”.

Болоравии арзиши маводи ниёзи аввал дар дигар шаҳру ноҳияҳои Тоҷикистон низ ба чашм мехӯрад. Тоҷирону харидорони дигар манотиқ низ аз гаронии арзиши маводи аввалия нигаронӣ кардаанд.

Дар ҳамин ҳол аз Вазорати рушди иқтисод ва савдои Тоҷикистон ба “Sputnik” гуфтанд, ки вазъи нарху навои кишварро мавриди омӯзиши ҷиддӣ қарор додаанд ва рӯзҳои наздик хулосаҳои худро ироа хоҳанд кард.

Як соҳибкори дигар ба шарти бурда нашудани номаш гуфтааст:

“Азбаски ин намуди маводи ғизоӣ аз хориҷи кишвар ворид мешавад, харидуфурӯши он низ ба доллар – пули байнулмилалӣ сурат мегирад. Қурби доллар, ки боло рафт, ба таври худкор таъсири худро ба қиматҳо мерасонад”.

Бонки миллии Тоҷикистон, дар ҳоли ҳозир 1 доллари амрикоиро баробар бо 10 сомониву 33 дирам муайян кардаст.

Ба иттилои бонки милли Тоҷикистон қурби доллар тайи як моҳи ахир ҷаҳиши хеле ночиз ба ҳадди 2 дирам доштааст. Аммо дар “бозори сиёҳ” қурби доллар аз қурби расмӣ ба таври назаррас фарқ мекунад. Соҳибкорон ҳам борҳо шикоят карда буданд, ки дар бонкҳо ба қурби расмие, ки Бонки миллӣ муайян кардааст доллари кофӣ наметавонанд ба даст оранд. Ҳоло дар бозори сиёҳ 1 доллар баробари 11 сомонӣ ва бештар аз он арзиш дорад.

Сокинони ноҳияҳи Конибодом, Исфара аз он нигаронанд, ки  дар роҳи Хуҷанд – Конибодом – Исфра сохтумони тарозу идома дорад, вале мақомот бунёди тарозуро ба хотири  эмин нигоҳ доштани роҳ ва аз меъёр зиёд нагирифтани бор аз ҷониби ронандагон арзёбӣ кардаанд.

Олим Очилзода, мудири шуъбаи нақлиёт ва комуникатисияи ҳукумати вилояти Суғд, дар мавриди бунёд гардидани тарозу    роҳи миёни Конибодом – Хуҷанд ба “Спутник” гуфтааст:

“Ин тарозу, барои назорати мошинҳои боркаш сохта мешавад, ки минбаъд ҳангоми убури роҳ меъёри боринтиқолдиҳӣ риоя шавад. Аз меъёр барзиёд интиқолдиҳии бор, боиси зуд фарсудашавии роҳҳо мегардад. Тарозуи назоратӣ бо мақсади нигоҳдории ҳолати роҳ сохта мешавад”.

Очилзода дар идома гуфтааст, ки мошинҳое, ки аз меъёр зиёд бор мегиранд дар сурати ошкор кардан дар тарозу боздошт мешаванд ва маҳмулаи он мошинҳо ба андозаи зарурӣ холӣ карда мешавад. Меъёри интиқоли бор тавассути нақлиёт дар Тоҷикистон муқарар карда шудааст, ки ҳар як мошини боркаш вобаста ба баллонаш  бор гирифта метавонад.

Тибқи меъёри муқараргардида ҳар як мошини  боркаш аз руйи ҳаҷми чархаш, ки ғунҷоиши то 8 тон гуфта шудааст, иҷозаи бор гирифтан дорад, дар сурати ошкор шудани  бори зиёд тибқи қарори ҳукумат то 4 ҳазору 60 сомонӣ ҷарима пардохт хоҳад кард.

Таҷдид ва азнавсозии роҳи мошингарди Исфара – Конибодом – Хуҷанд – Ҷаббор Расулов дар соли 2016 оғоз гардида буд, ки аз ҷонби Бонки ҷаҳонӣ дар умум барои сохтани он 45 милион доллар ҷудо шуда буд. 38 миллиону 250 ҳазор доллар қарз ва 6 миллиону 70 ҳазори дигар ба унвони грант ё қарзи бебозгашт гуфта шуда буд.

Фармоишгари лоиҳа Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва пудратчӣ ширкати чинии “Чайна рейлвей групп корпорейшн” мебошад. Роҳи таҷдидшавандаи Исфара – Конибодом – Хуҷанд – Ҷаббор Расулов аз шаш қитъа иборат буда, дарозии умумии он 68 километр ва паҳноияш 12, дар баъзе ҷойҳо то ба 22 метрро ташкил медиҳад.

Бояд дар соли 2019 ин роҳ ба истифода дода мешуд, вале дар пайи мухолифати ҷониби қирғизҳо, баъзе аз қитъаҳои ин роҳ, ки аз ҳудуди деҳоти Қирғизистон убур мешавад, то ҳол таҷдид ношуда боқӣ мондааст. Гузоштани тарозу дар роҳҳои Тоҷикистон таҷрибаи нав нест, тӯли чанд сол аст, ки дар шоҳрои Душанбе – Чаноқ ва Айнӣ – Панҷакент   тарозуҳо фаъолият доранд, ки мошинҳои боркаш дар сурати зиёд будани ҳаҷми борашон ҷарима пардохт мекунанд.

Ҳамчунин тӯли чанд сол аст, ки шоҳрои Душанбе – Чаноқ ба таври пулакӣ идома дорад, ки маблағи он ба гуфтаи таҳлилгарон ба фонди ширкати нигоҳдории роҳ IRS рехта мешавад. Аз руйи баъзе маълумотҳои то ҳол тасдиқ нагардида, ширкати нигоҳдории роҳи Душанбе – Чаноқ ба Ҷамолиддин Нуралиев, муовини Раиси бонки миллӣ, шаҳвари Озодаи Эмомалӣ роҳбари Дастгоҳи Президенти Тоҷикистон тааллуқ дорад ва аз ҳисоби ин роҳ солона миллилнҳо доллар фоида ба даст меоранд, ки аз ҳама андозҳо озод карда шудааст.

Ин дар ҳолест, ки чанд сол қабл Сандуқи байналмиллалии пул, Бонки Ҷаҳонӣ ва Tax Justice Network сармояҳои шаҳрвандони Тоҷикистон дар минтақаҳои оффшорро аз 2,5 то 3,5 миллаирд доллиард тахмин зда буданд, вале соҳибони ин сармояҳо ошкор нагардида буд.