Ба қавли манбаъ, ББС барои анҷоми ин таҳқиқоти худ як гурӯҳеро ба Афғонистон фиристода, ёфтаҳои онҳоро бо тасовири моҳвораии коршиносони мустақар дар Бритония муқоиса кардааст. Ва дар натиҷа маълум шуда, ки дар муқоиса ба як соли пеш кишти кукнор дар Афғонистон “то 80 дарсад коҳиш доштааст.”
Гузоришгарон дар бархе аз иқдомҳои амалии гурӯҳи вежае аз Толибон, ки корашон мубориза бо маводи мухаддир, аз ҷумла вайрон кардани киштзорҳои кукнор аст, ширкат карда, аз бархе деҳқонон ҳам пурсидаанд, ки чиро бо вуҷуди мамнуъ будани он боз ҳам ба ин кор машғул шудаанд?
Донишманд ва нависандаи шинохтаи тоҷик Зафар Мирзоён шаби 7-уми июни соли ҷорӣ дар синни 74-солагӣ аз дунё даргузашт.
Дар ин бора субҳи имрӯз аксари дӯстон ва наздикони ин олими шинохта дар шабакаҳои иҷтимоӣ хабар доданд.
Марҳум яке аз донишмандоне буд, ки аксар нигоштаҳо, нуқтаназарҳо ва мавқеъгириҳояш тариқи расонаҳо ба вокунишҳо рӯбарӯ мешуд ва пайваста талош мекард, ки ҳамчун як марди миллат аз ҷойгоҳи миллат ҳимоят кунад.
Нерӯҳои артиши Русия бахше аз обанбори нерӯгоҳи Коховкаро дар Херсон таркониданд, ки аҳолии поёноби ин сарбандро зери об мондан таҳдид мекунад.
Дар пайи ин инфиҷор, субҳи имрӯз, 6-уми июн Президенти Украина бо нашри як наворе дар шабакаи телеграмияш ҷониби Русияро ба терроризм муттаҳам кард.
Дар ин навор, ки аз болои обанбор наворбардорӣ шуда ва дар расонаҳои ҷаҳонӣ низ даст ба даст мечархад, дида мешавад, ки пас аз таркиши сарбанд, ки зери сайтраи русҳо қарор дорад, обҳои зиёде ҷорӣ шуда, сабаби ба вуҷуд омадани селобҳо шудааст.
Аз ҷониби дигар, мақомоти Русия низ бо радди масъулиятпазирӣ, ин ҳодисаро террористӣ эълон карда, ҷониби Украинаиро ба он муттаҳам кардааст. Бо ин ҳол, мақомот эълон кардаанд, ки кӯчонидани аҳолӣ аз маконҳое, ки ба эҳтимоли зиёд аз вуҷуди селобҳо зарар хоҳанд дид, идома дорад.
Гуфта мешавад, Обанбори Нерӯгоҳи Коховка соли 1956 мавриди баҳрабардорӣ қарор гирифтааст. Нерӯгоҳи Запорож, ки поёнтар аз ин обанбор ҷойгир шудааст, оби худро аз он таъмин мекунад. Хуруҷи обҳо натанҳо ба хонаҳо ва иморатҳои атрофи обанбор, балки хеле роҳҳо ва заминҳоро ҳам низ харобу валангор кардааст.
Ин гузориш аз ҷониби созмони ҳомии ҳуқуқи “Walk Free” дар ҳамкорӣ бо Созмони байнулмилалии кор ва Созмони байнулмилалии муҳоҷират таҳия шуда, дар он вазъи 160 кишвари ҷаҳон баҳогузорӣ шудааст.
Ба гуфтаи гузоришгарон, ҳоло дар ҷаҳон 49,6 миллион нафар ҳамчун ғуломи муосир шинохта шуда, аз се ду ҳиссаи онҳо танхо дар даҳ кишвари ҷаҳон ба сар мебаранд.
Гузоришгарон бар ин назаранд, ки ғуломдории муосир ба ҳамагуна ҳодисаи истисморе дахл дорад, ки дар он шахс наметавонад аз сабаби таҳдид, зӯроварӣ, маҷбурӣ, сӯиистифодаи нафаре аз қудрат ё фиреб аз коре ё амале даст кашад ва ё онро тарк кунад.
Тибқи гузориши “Global Slavery Index” дар Тоҷикистон аз ҳар 1000 нафар 14 нафар дар ғуломӣ зиндагӣ мекунанд ва бо ин омор вазъи Тоҷикистон бадтар аз Русия ва Афғонистон гуфта шудааст.
Гузоришгарон Русияву Афғонистонро бо аз сари ҳар 1000 нафар 13 ғулом дар ҷойҳои 9 ва 10 қарор додаанд.
Бино ба гузориши “Global Slavery Index” бештар аз ҳама ғуломдории муосир дар Кореяи Шимолӣ, Эритрея, Мавритания ва аз ҳама камтар дар кишварҳои пешрафтаи ҷаҳон ба мисли Дания, Шветсия, Нидерландия, Олмон, Норвегия ва Швейтсария паҳн шудааст.
Бино ба арзёбии “Global Slavery Index” соли 2018 дар Тоҷикистон наздик ба 39 ҳазор нафар дар шароити “ғуломии муосир” ба сар мебурданд ва дар миёни 1000 нафар аҳолии Тоҷикистон 4 нафар дар чунин шароит қарор доштанд. Бо ин омор Тоҷикистон он замон миёни кишварҳои ҷаҳон дар мақоми 75 қарор дошт.
Ба гуфтаи таҳлилгарон, якуякбора дар ин радабандӣ боло рафтани мақоми Тоҷикистон гувоҳи он аст, ки вазъи ҳуқуқии инсон дар кишвар сол ба сол бадтар мешавад.
Тайи як моҳи ахир фишорҳои мақомоти рус болои муҳоҷирон ва бахусус тоҷикистониҳо афзоиш ёфтааст, вале мақомоти олии Тоҷикистон дар мулоқот бо мақомоти Русия ин масъаларо охириндараҷа медонанд.
Субҳи имрӯз, 6-уми июни соли 2023 Эмомалӣ Раҳмон, Президенти Тоҷикистон дар раъси як ҳайате Сергей Лавров, вазири корҳои хориҷии Русия ва ҳамроҳонашро ба ҳузур пазируфт.
Вазири корҳои хориҷии Русия, ки бо бастаи фишору таҳдидҳои наву куҳнаи худ вориди Тоҷикистон шуда аст, пеш аз он ки бо Президенти Тоҷикистон мулоқот кунад, ба назди ниёмиёни кишвараш дар “Пойгоҳи 201” рафт. Сергей Лавров бо ин сафари худ аз дохили “Пойгоҳи 201” дасти кам се “паёми махсус” ба раҳбарияти Тоҷикистон фиристод, ки ҳар се ҳомили таҳдиду фишорҳо буданд.
Сергей Лавров дар ин паёмҳои сегонаи худ гуфтанӣ буд, мақомоти кишвараш, ки дар ҳоли ҳозир вазъияти хеле аз муҳоҷирони тоҷикистониро дар паҳнои Русия ба танг овардаанд, дар сурати адами пазириши “пешниҳод”-ҳо дар дохили пойтахти Тоҷикистон ҳам нерӯҳое доранд, ки дар сурати зарурат ҳамчун обзори фишор алайҳи ҳар касе бихоҳанд аз онҳо истифода мекунанд ва ба ҳамин хотир Тоҷикистон ҳам бояд раванди ворид шудан ба Иттиҳоди иқтисодии АвруОсиёро шиддат бахшад.
Вазири корҳои хориҷии Русия пеш аз он, ки бо Президенти Тоҷикистон мулоқот кунад, бо Вазири корҳои хориҷии кишвар ҳам дидор ва музокироте анҷом дода буд. Зоҳиран ҷониби Тоҷикистон паёмҳои Вазири корҳои хориҷии Русияро хуб дарк карда, ба хотири осеб нарасонидан ба ояндаи “кариера” ва бақои худ дар раъси қудрат дар рафти ин мулоқотҳо ва музокироти сатҳи олии раҳбарони Тоҷикистон ва Русия масъали таъмини ҳуқуқи муҳоҷирони меҳнатӣ ва шаҳрвандони Тоҷикистони муқими Русияро пас аз баррасии робитаҳои сиёсӣ, тиҷорат, иқтисод, ва маориф дар ҷои охир қарор додаанд.
Бо вуҷуди он ки мақомоти Русия тайи наздик ба як моҳи ахир фишорҳои худ болои муҳоҷирон, аз ҷумла зодагони кишварҳои Осиёи Марказӣ ва бахусус тоҷикистониҳоро афзоиш додаанд, ва пахшу нашри наворҳо дар бораи боздошт ва латтукӯби муҳоҷирон бо вокунишҳои зиёде дар расонаҳо ва шабакаҳои иҷтимоӣ рӯбарӯ шудааст, мақомоти олии Тоҷикистон онро нодида мегиранд.
Субҳи имрӯз ҳам баҳсу баррасии фишору таҳдидҳо болои муҳоҷирон дар вақти музокироти сатҳи олии раҳбарони Тоҷикистон ва бахусус Президент Эмомалӣ Раҳмон ва вазирони корҳои хориҷии Тоҷикистону Русия низ дар шаҳри Душанбе натавонист мақоми аввалро касб кунад.
Вазорати корҳои хориҷии Тоҷикистон субҳи имрӯз бо нашри як матлаб дар бораи музокироти сатҳи олии вазирони корҳои хориҷии ду кишвар хабар дода гуфта, ки ҷонибҳо баъд аз баррасии “тавсеаи робитаҳои башардӯстона рафти иҷрои лоиҳаву барномаҳо дар соҳаҳои фарҳанг, маориф, илм, варзиш, сайёҳӣ, тандурустӣ, воситаҳои ахбори омма ва ташкилотҳои илмӣ” низ “ба масъалаҳои ҳамкориҳо дар соҳаи муҳоҷират таваҷҷуҳи хосса зоҳир намуданд.”
Дар рафти музокироти вазирони корҳои хориҷии Тоҷикистону Русия масъалаи “ҳуқуқу озодиҳои заминавии шаҳрвандони тоҷикистонии муқими Русия” дар ҷои охир қарор дода шуд, ва интизор мерафт, ки ин маъсала ҳангоми мулоқоти Президенти Тоҷикистон бо вазири корҳои хориҷии Русия ба сурати ҷиддитар пайгирӣ мешуд, аммо дар рафти мулоқоти Эмомалӣ Раҳмон бо Сергей Лавров на танҳо вокунишҳои ҷониби Тоҷикистон ҷиддитар сурат нагирифт, балки мавриди “таваҷҷуҳи хосса” ҳам қарор дода нашуд.
Муҳиддин Кабирӣ, раҳбари Паймони Миллии Тоҷикитсон, яке аз эътилофҳои мухолифини Тоҷикистон дар шарҳи ин масъала гуфт, русҳо нуқтаҳои заъфи Эмомалӣ Раҳмонро хуб медонанд ва бо ӯ бозӣ карда метавонанд. Барои ҳамин русҳо манфиатдоранд, ки Эмомалӣ Раҳмон ҳамеша дар сари қудрат бимонад. Ба гуфтаи ӯ, аз ҷониби дигар Эмомалӣ Раҳмон низ “худашро болотар аз ин масъалаҳо медонад ва муҳоҷиринро ҳеч қишри муҳим ё шаҳрванди комилҳуқуқи Тоҷикистон намедонад.”
