Аввалан муқоисаи ҳукумат бо мухолифон иштибоҳи бузург аст. Заро ба эътирофи худи нависанда ҳукумат будҷа дорад, корманд дорад расона дорад ва озмуни рассому ошпаз мегузаронад. Муҳимтар аз ҳама бояд мегуфт, ки ҳукумат артиш дорад, милиса дорад, амният дорад ва садҳо ниҳоди маошхури дигар, ки ҳама барои маош аз ҳисоби мардум ба ҳукумат хидмат мекунанд. Аммо дар муқобил мухолифин на будҷа доранд, на корманд доранд, на маош мегиранд, на барои маош менависанду мегуянд ва на барои маош мухолифат мекунанд. Аксарияти онҳо дар ҷое кор мекунанд ва дар фурсатҳои холиву изофиашон аз озодиву ҳуқуқи худ ва дигарон дифоъ мекунанд.
Пас муқоисаи ҳукумате, ки аз ҳисоби мардум пул мегирад ва сарватҳои миллатро талаву тороҷ мекунаду бар алайҳи мухолифонаш масраф мекунад, бо мухолифоне, ки на будҷа доранду на имконоти миллат дар ихтиёрашон ҳаст, вале боз ҳам барои ҳуқуқи мардум мубориза мекунанд, комилан ғайримантиқӣ ва нодуруст аст.
Бо вуҷуди ҳамаи ин ман ҳам ба таъсири мухолифон ба сиёсати ҳукум ва ҷойгоҳи он фикр кардам ва каме ҷустуҷӯ намудам. Ҳоло ман ин таъсирҳоро бармешуморам ва хуб аст, ки хонандагону бинандагон ҳам бо онҳо бештар ошно мешаванд.
2. Оё медонед, ки СММ муътабартарин созмони ҷаҳон зиндониёни зиёсии мухолифро бегуноҳ эълон кардаву талаби озодии онҳоро кардааст? СММ аз Тоҷикистон хост то Зайд Саид, Маҳмадали Ҳаит, Маҳмадрузӣ Искандаров, Бузургмеҳр Ёров ва чандин нафари дигарро озод кунад ва хисорати воридкарда ба онҳоро ҳам ҷуброн кунад. Ҳоло агар шумо мехоҳед бигуед ин ба Тоҷикистон таъсир надоштаву Раҳмон ба он таваҷҷӯҳ накардааст, ин баҳси дигар аст. Зеро ҳукуматҳое мисли ДИИШ, Толибон ва бархе гурӯҳҳои ҷинояткори дигаранд, ки ба қарорҳои СММ бетаваҷҷӯҳӣ мекунанд. Аммо мутмаин бошед кори ин қарор инҷо тамом намешавад ва пайгирии он дар ҷойҳо ва ниҳодҳои дигари байналмилалӣ идома дорад ва хоҳад дошт.
3. Хеле осон аст агар якбор дар шабакаи интернет ҷустуҷӯ кунед ва бинед, ки дар худи ҳамин сол чанд созмони байналмилалӣ ва кишварҳои муҳим Тоҷикистонро танқид кардаву дар листҳои сиёҳи худ ҷо додаанд. Барои мисол:
А) Тоҷикистон имсол дар Шохис ё индекси озодии иқтисодии Бунёди Мерос (Heritage Foundation) боз ҳам ба рӯйхати кишварҳое бо иқтисоди “умтадан ғайриозод” шомил карда шудааст. Таҳқиқоти ахири муҳаққиқони Бунёди Heritage рӯзи 17-уми март нашр шуд ва дар он дар миёни 180 кишвари ҷаҳон Тоҷикистон дар мақоми 155-ум қарор гирифтааст. (18.марти 2020. Ozodi.org)
Б) Созмони Freedom House ё Хонаи озодӣ, қароргоҳаш дар Амрико, дар гузориши наве оид ба вазъи озодиҳои сиёсӣ ва демократия дар ҷаҳон, Тоҷикистонро дар миёни 49 давлати “ноозод” ва дар қатори даҳ кишвари “бадтарини бадтаринҳо” ҷой додааст. (04. Марти 2020 Ozodi.org)В) The Economist Intelligence Unit бо нашри Шохиси демократия дар кишварҳои ҷаҳон, Тоҷикистонро дар миёни167 кишвар дар мақоми 159-ум ва дар радифи кишварҳои худкома қарор дод.
Албатта ин ҷадвалро метавон ҳамин тавр идома дод, аммо бо ҳамин иктифо мекунем. Ёдамон наравад мо намегӯем ҳамаи ин кори мухолифон будааст, аммо таъсири мухолифонро бар ин қарорҳо наметавон инкор кард. Зеро фаъолияти мухолифон воқеиятҳои ҷомеаро ошкор мекунад вагарна барои мақомот Тоҷикистон биҳишт асту мардум ҳама фаришта. На коре мехоҳанду на чизе мехуранд ва на..
Аммо саволи ман ба он ҷанобони ба қавли худашон “Кадудида” ин аст, ки ҳукумат бо вуҷуди ҳадар додани инқадар будҷаву сармояи миллату кишвар барои экстремистӣ ва террористӣ эълон кардани ҲНИТ, ПМТ, Гурӯҳи 24 ва дигарон то куҷо муваффақ буд? Чаро натавонист ҳатто як кишвар ё созмонро мутақоид намояд, ки ин гурӯҳҳои мухолифро дар руйхатҳои экстремистӣ ва террористӣ қарор диҳанд? Оё ҳамин аст муваффақияти ҳукумат?
Ҳоло мо дар бораи озодии Ҳамзаву Фотимаи хурдакак аз асорати ҳукумат чизе намегуем, ки гӯё “кадудидаҳо” аслан онҳоро надиданд. Аммо рабуда шудани Шарофиддин Гадоев ва аз дасти КДАМ ва ВКД наҷот додани ӯ магар дастоварди ҳукумати Тоҷикистон аст? Шояд онҳо эрод бигиранд, ки ин корҳо дар соли 2020 набуданд. Бале дуруст аст. Аммо дар соли 2020 ҳам мухолифон камкор набуданд. Яке аз натиҷаҳои фаъолияти онҳо дар соли 2020 ҳамин руи моҳвора рафтани PAYOM TV аст, ки ба зудӣ меҳмони хонаҳои шумо хоҳад буд.
Ҳоло чун сухан аз шабакаву расона рафт бад нест бинандагони муҳтарам якбор биёянд ва як муқоисаи содда анҷом диҳанд. Масалан агентии миллии “Ховарро” бо сомонаи “Паём” муқоиса кунанд ва бинанд, ки ҳар кадоме чиқадар хонанда доранд ва мизони эътибори онҳо дар ҷомеа то куҷост.
Ҳамчунин барномаи дилхоҳ блогери ҳукуматро бо барномаҳои “Минбари муҳоҷир”, “Садои мардум” ва ё бо канали ютубии Иззат Амон ва канали “Уфуқ” муқоиса кунед то бубинед, ки тафовут аз куҷо то ба куҷост. Қадами Қурбон ва дигарон ҷои худашон. Зеро як таҳлилгар ҳаргиз як ҳунармандро бо як неруи сиёсӣ муқоиса намекунад, балки неруи сиёсиро бо неруи сиёсӣ муқоиса мекунад.
Албатта COVID-19 ҳам таъсири худро расонд ва барномаҳои мухолифин ба таври бояду шояд амалӣ нагаштанд ва инро набояд инкор кард.
Оё як инсон ё як неруи солим барои як кори бетаъсири “чанд норозӣ” чунин будҷаеро харҷ мекунаду ингуна худаш ва ҳукуматашро дар назди ҷаҳониён ва созмонҳои байналмилалӣ шарманда месозад?
Масъалаи дигар инки эътирози мардуми Хуросон ва Рушон ҳам бетаъсир аз фаъолияти мухолифон набуду нест. Ҷасорат ва шуҷоати эътироз дар мардум бар асоси равшангариву ошкорсозиҳои мухолифон бештар шуда ва хоҳад шуд. Агар якбор аз соли 2015 то соли 2020 мурур кунед инро ба хубӣ метавонед эҳсос кунед.
Вале Додситони вилояти Суғд, номи гумонбарони қазияро ошкор накардааст, танҳо гуфтааст, бар зидди онҳо бо гумони суистифода аз ваколатҳои мансабӣ ва исрофкорӣ парванда боз карданд.
Яке аз муҳоҷироне ба “Аздо тв” тамос гирифта гуфт, ки онҳоро дар пулис дар 42 дараҷа сардии ҳаво дар рӯи замин як соат хобонда, баъдан боздошт намуда ба шӯъбаи милитсия бурдаанд. Вақте онҳоро ба шӯъба бурдаанд, телефонҳои мобилияшонро гирифтаанд то аз ин боздошт сабт накунанд.
Яке аз ин муҳоҷирон мегӯяд, ки ин бор онҳоро назаданд, чун намояндагони қирғизҳо ва узбекон аз ин ҳодиса хабар ёфта ба шӯъбаи милитсия омаданд ва онҳоро аз онҷо бароварданд.
Ин ҳамсуҳбати “Аздо тв” дар идома бо таасуф мегӯяд, ки намояндагони тоҷикҳо наомада буданд. Ронандаҳое, ки дар ҶСК “Василев” кор мекунанд, бештарашон шаҳрвандии Русияро доранд. Бо вуҷуди доштани шаҳрвандии Русия аз ҷониби кормандони интизомии ин кишвар зуд-зуд мавридди тафтиш ва шиканҷа қарор мегиранд.
Дар идома ин муҳоҷир мегӯяд, ки то кай онҳоро бе сабаб боздошт намуда, шиканҷа мекунанд ва ягон намояндаи сафорат ба додашон намерасад.
Кормандони ширкати “Асри нур” тӯли ним сол боз маош нагирифтаанд, сарвазир ваъда карда будааст, ки маошҳоятон пардохт мешавад, вале бо гузашти шаш моҳ то ба имрӯз аз маошҳояшон хабаре нест.
Дар соли 2020 қарзи корхонаву ташкилотҳо дар зарфи се моҳ 3,2 млрд сомонӣ (ҳудуди 305 млн доллар бо қурби миёна дар соли 2020) зиёд шудааст.
Азияи Плюс аз қавли Агентии омори назди Президенти Ҷумҳури Тоҷикистон навиштааст, ки то 1 октябри соли равон қарзи корхонаву ташкилотҳои ҳисоботдиҳанда наздики 87 млрд сомонӣ (8,2 млрд доллар)-ро ташкил додааст.
Гуфта мешавад, дар аввали нимаи дуюми соли ҷорӣ қарзи ташкилоту корхонаҳо андаке бештар аз 83,8 млрд сомониро дар бар мегирифт.
