Бинобар хабаргузории Азия-Плюс рӯзи 9-июн дар як амалиёти таъқиби наврасони бениқоб, 93 ҳолати бе ниқобҳои тиббии муҳофизатӣ гаштугузор намудани ноболиғон ошкор гардида, барои оворагардӣ 8 нафари онҳо ба Қабулгоҳ-таҳвилгоҳи ноболиғон оварда шуданд.

Амалиёти таъқиби наврасону ҷавонони бидуни ниқоб бо тавсияи шаҳрдории пойтахт, табибон ва тавассути ходимони милиса баргузор мешавад. Гуфта мешавад, ки ҳадаф аз роҳандозии амалиёт ошкор кардани наврасоне мебошад, ки бе ниқоби муҳофизатӣ ва бидуни зарурате дар кӯчаву хиёбонҳо ба оворагардӣ машғуланд.

Аз Маркази матбуоти Раёсати ВКД Тоҷикистон дар шаҳри Душанбе хабар доданд, волидони ин гуна наврасон ба ҷавобгарии маъмурӣ кашида мешаванд. Танҳо давоми як рӯзи баргузории амалиёт, дар 9 июн 92 нафар наврас ошкор шудааст, ки бе ниқобҳои муҳофизатӣ дар шаҳр гаштугузор мекарданд.

Зикр шуд, ки 85 нафар наврасон баъд аз гузаронидани суҳбат ба хонаҳояшон ҷавоб дода шуда, 8 нафар барои оворагардӣ ба қабулгоҳи милитсияи пойтахт бурда шудаанд. Милитсияи пойтахт падару модаронро огоҳ мекунад, ки дар сурати ошкор шудани ҳолатҳои бе зарурат ва бе ниқоб дар кӯчаву хиёбонҳо гаштугузор кардани фарзандонашон, онҳо мутобиқи меъёрҳои қонун «Дар бораи масъулияти падару модарон дар таълиму тарбияи фарзанд” ба ҷавобгарии маъмурӣ ҷалб карда мешаванд.

Дар як матлаби хабаргузории Ховар ҳам гуфта мешавад, ки гаштугузор намудан бе истифода аз ниқобҳои тиббии муҳофизатӣ, махсусан дар ҷойҳои ҷамъиятӣ ва серодам василаи асосӣ барои гирифтор шудан ба ҳар гуна бемориҳои сироятӣ, аз ҷумла коронавируси нави COVID-19 мегардад. Аз ин лиҳоз ҷиҳати пешгирӣ аз паҳншавии ин намуд беморӣ, аз ҷониби Ситоди ҷумҳуриявӣ оид ба пешгирӣ ва мубориза бар зидди коронавирус гаштугузори шаҳрвандон дар кӯчаву хиёбон ва дигар ҷойҳои ҷамъиятӣ бо ниқобҳои муҳофизатӣ ҳатмӣ гардидааст.

Дар ҳамин ҳол дар ҷаласаи парлумони Тоҷикистон,ки рӯзи 10 июн доир шудааст,бар пояи тағйиру иловаҳо ба қонуни ҷиноӣ ва ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ минбаъд барои надоштани ниқоб ҷарима ва барои паҳн кардани беморӣ – аз 2 то 5 соли зиндон таъин шудааст. Вакилони порлумони Тоҷикистон рӯзи 10-уми июн тарҳи иловаҳо ба Кодекси ҷиноиро қабул карданд, ки бар асоси он шахсоне, ки боис ба паҳншавии бемории хафвнок мегарданд, аз 2 то 5 сол ва дар сурати такрор ёфтан аз 5 то 10 сол ба ҳабс маҳкум мешаванд. Музаффар Ашӯриён, вазири адлия, дар ҷаласаи порлумон гуфтааст, чунин муқаррарот барои нақзи қоидаҳои беҳдоштӣ дар давраи пандемия низ дахл дорад ва дар сурати такрор ёфтани паҳншавӣ аз тарафи шахс ӯ аз 5 то 10 сол ба ҳабс маҳкум мешаванд.

Барои надоштани ниқоби тиббӣ аз ду то панҷ нишондиҳанда, яъне аз 116 сомонӣ то 290 сомонӣ ҷарима пешбинӣ шудааст. Барои пахши ахбори ғалат дар расонаҳо ва шабакаҳои интернетӣ дар бораи пандемия низ ҷавобгарӣ пешбинӣ шудааст. Ҷаримаи пахши ахбори ғалат барои шахсони воқеӣ аз 10 то 20 нишондиҳанда (як нишондиҳанда 58 сомонӣ аст) барои ҳисобҳо ва барои шахсони ҳуқуқӣ аз 150 то 200 нишондиҳанда барои ҳисобҳоро ташкил медиҳад.

Дар ҳамин ҳол тибқи маълумоте,ки аз Душанбе дастрас шудааст,феълан дар ҳама даромадгоҳоои пойтахт бо асбоби махсус ҳарорат санҷида шуда ва сипас иҷозаи дохил шудан ба пойтахт дода мешавад.

Таъхир дар пардохти маош дар муассисаҳои буҷҷавии минтақаи Кӯлоб боиси нигаронӣ ва норозигии шадиди кормандон шудааст.

Сомонаи нашрияи “Пайк” навиштааст, ки сари вақт пардохт нашудани музди меҳнати муассисаҳои давлатии буҷетӣ дар шаҳру ноҳияҳои минтақа ба як масъалаи доғ мубаддал гаштааст. Шумори идораҳои давлатие, ки то имрӯз қарздории музди меҳнат доранд, хеле зиёданд.

Барои мисол дар ноҳияи Муъминобод  муассисаҳои таҳсилоти миёна ва марказҳои саломатӣ ҳатто маоши моҳи апрелро нагирифтаанд. Вале ин бори аввал нест, ки кормандони шуъбаи маориф ва тандурустӣ ба таъхири пардохти музди корашон рӯ барӯ мешаванд. Қаблан низ ҳамин гуна маворид зиёд иттифоқ афтодааст. Аммо он замон муҳоҷирон кӯмак мекарданд. Ҳоло шароит дигар аст ва давлат муваззаф аст, ки ҳуқуқи моҳиёнаро саривақт дастрас кунад. Аммо, Тоҷиддин Мирзобаротов, сардори Раёсати молия дар ноҳияи Муъминобод ба сомонаи Пайк гуфтаааст, ки “Айни ҳол дар ноҳия қарздории музди меҳнат нест. Маблағҳои “субъвенсия” сари вақт пардохт намешаванд ва ин яке аз омилҳои асосии қафомонӣ дар додани музди меҳнат мегардад”.

Дар ҳамин ҳол Олимҷон Табаров, мудири маорифи ноҳияи Муъминобод бори ин масъулиятро бар дӯши идораи молия гузоштааст. Вай гуфтааст: “Феълан 13 муассисаи таҳсилоти миёнаи умумӣ маоши моҳи апрелро нагирифтаанд ва чандин маротиб ба раёсати Молияи ноҳия муроҷиат кардем, аммо мегӯянд, ки маблағ нест”.

Субҳон Назаров, иҷрокунандаи сардори раёсати молияи ноҳияи Фархор гуфтаст, ки дар ин ноҳия ҳоло қарздории музди меҳнат ба 1 миллиону 200 ҳазор сомонӣ расидааст, ки 380 000- он аз ҳисоби шуъбаи маориф мебошад.

Бино ба гузоришҳои расмӣ дар Фархор баробари пардохти маоши моҳи марти омӯзгорон, бо қарори раиси ноҳия Раҳматзода Рустам 5 рӯза пули кории муаллимонро ҷамъ карда гирифтаанд. Масъулони раёсати Молия гуфтаанд, ки дар ҳақиқат қарори раиси ноҳия баромадааст, аммо худи мудири маориф пулро аз омӯзгорон ҷамъ карда гирифтааст. Вале шарҳ дода нашудааст, ки чаро аз маоши бе ин ҳам ночизи омӯзгорон панҷ рӯзи онро гирифтаанд.

Мушкили пардохти маоши идораҳои давлатӣ дар ҳоле дар кишвар доғ мешавад, ки бино бар иттилои вазорати молия танҳо дар  семоҳаи аввали соли ҷорӣ ба буҷети кишвар 600 миллион сомонӣ, муодили 60 миллион доллар камтар маблағ ворид шудааст. Бо як қарор раиси шаҳри Душанбе аксарияти кормандони буҷавии пойтахтро ба рухсатии бемуҳлат фиристода буд.

Бо ин ҳол омӯзгорони шаҳри Кӯлоб ин суолро матраҳ мекунанд, ки ҳоло тобистон шуду мо маоши баҳориамонро гирифта наметавонем? Чӣ кор бояд кунем?

Моҳи сеюм аст, ки муаллимони макотиби деҳтои минтақаи Кӯлоб мунтазири ҳаққи кор ва ё моҳонаи худ ҳастанд.

Мақомот сабаби ба таъхир мондани маоши муаллимони мактабҳоро дар саривақт иҷро нашудани андоз марбут медонанд. Эмомалӣ Раҳимов, омӯзгори макатаби рақами 39-и шаҳри Кӯлоб  дар суҳбат ба Радиои Озодӣ руйхати қарзҳояшро нишон додааст, ки аз баъзе шиносяҳояш   гирифта, рӯзгорашро гузаронидааст. 

Ин муъаллим мегӯяд, ин ҳолат ӯро маҷбур кард, то чанд сар гӯсфанди дар хона доштаашро фурӯшад.»Моҳи сеюм сар шуд, аммо мо маоши худро нагирифтем ва дар ин шабу рӯз зиндагии моро хело вазнин кардааст. Чӣ сабаб бошад, ки дар дигар ноҳияҳо ва ҳатто мактабҳои шаҳр маош дода мешавад, вале ба омӯзгорони деҳотӣ маош дода намешавад? Ҳатто рафта ба молия ва маориф муроҷиат кардем, то маоши моро диҳанд, ваъда мекунанд, вале то ҳол надоданд».

Эмомалӣ Раҳимов мегӯяд, ки хонавода ва наздиконаш монанд ба бемории каранавирус гирифтор шуда, чаҳор нафар аз наздиконаш фавтиданд ва дар ин шабу рӯз маҷбур шуда, ки зиндагияшро пеш барад.Ҳамкорони Эмомалӣ ҳам мегӯянд бархе аз онҳо аз бонк қарздор ва бархе дигар ба ҳамон панҷсад ва ё шашсад сомонӣ эҳтиёҷ доранд, аммо ҳамонро ҳам гирифта наметавонанд.Шарифа Одинаева, омӯзгори дигари мактаби ҳамин мактаб  дар сӯҳбат ба Радиои Озодӣ гуфтааст, вақте ба мақомот дар мавриди гирифтани маош муроҷиат карданд, посух гирифтанд, ки як сабаби саривақт нагирифтани маош, дар деҳот ба сар будани онҳост.

 Маоши омӯзгорони деҳоти минтақаи Кулоб дар ҳоле пардохт нашудааст,ки дар шабакаҳо аз коҳиши то 300 сомонӣ маоши табибони ноҳияи Айнӣ дар шимоли Тоҷикистон низ хабарҳо ба нашр расида буд.Иллати коҳиш ва ё бо таъхир пардохт кардани маош ба иҷро нашудани нақшаи молиёт марбут дониста мешавад.Ин дар ҳолест ки созмонҳои байналмилалӣ ҷиҳати дастгирии бюҷети давлатӣ ба Тоҷикистон даҳҳо миллион доллар кӯмак кардаанд. Дар ҳамин ҳол аз тарафи гумоштагони маҳмҳотҳои қудратӣ ки ба фабрикаи ҷавоб машҳуранд наворҳое дар шабакаҳоии иҷтимоӣ нашр шуд, ки муаллимон дар навор, кам шудани маъошашонро рад мекунанд.

Рӯзи 3-юми май сомонаи “Ахбор” хабареро нашр намуд, ки тибқи он дар таърихи 1-юми июни соли 2020 Фирӯз Қурбонов, ёрдамчии раиси шаҳри Кӯлоб Баҳром Иноятзода, ва ронандаи ӯро бо иттиҳоми фурӯхтани кумакҳои башардӯстонае, ки барои пешгирӣ аз паҳншавии коронавирус ҷудо шуда буд, дастгир намуданд.

Тибқи ин хабар боздошти ёрдамчии шаҳрдорӣ ва ронандааш дар дохили мошини хидматии Иноятзода сурат гирифтааст.

Тасарруфу дастдарозии мансабдорони Тоҷикистон дар кумакҳои башардӯстона ва умуман амволи мардум ин бори аввал нест, ки сурат мегирад, аммо ба гуфтаи манбаи “Ахбор”, “Зоҳиран ин дафъа қазия хеле ҷиддӣ ба назар мерасад ва кормандони амният дар Кӯлоб мунтазири амр аз «боло” ҳастанд, ки чӣ мегӯянд? Агар амр ба тафтиши мӯшикофонаи ин қазия шавад, як парвандаи ҷиддии коррупсия аз ҳисоби ёриҳои башардӯстона дар роҳ аст. Вале агар боз «мӯъҷиза”, яъне «тағобозӣ” шавад, пас ин парвандаро хапу хомӯш мехобонанд мисли даҳҳо парвандаи дигаре, ки нӯги гапаш мебаромад ва баъд хомӯш мешуду мерафт”.

Ин хабар ду рӯз боз дар шабакаҳои иҷтимоӣ вокунишҳои гуногунеро ба бор овардааст, аксарият Иноятзодаро ба он муттаҳам мекунанд, ки зердастонаш пештар ҳам ба ин навъи ҷиноят даст зада буданд ва он расонаи шуда буд.

Як корбар ба номи Умари Форуқ зери ин хабар навиштааст: “Шармандагӣ. Чи Шумо ёрии башардӯстонаро фурӯшед чи бо террористон якҷоя қатли оми мардумро анҷом диҳед, ҳарду баробаранд. Террористон бо як таркиш ҷони чанд одамро аз байн мебаранд. Шумо бо надодани кумакҳои омада чандин беморро дар беморхона мекушед. Марги Шумо ҳаромхурҳо. Набояд ҳӯкумат ба инҳо раҳм кунад инҳо душмани рӯирости халқу ҳукуматанд.”

Аммо як идда корбарони шабакаҳои иҷтимоӣ аз Иноятзода пуштибонӣ намуда, ин хабарҳоро “сиёҳкунии раис” унвон карданд. Бинобар гузориши “Ахбор” шаҳрдории Кулоб имрӯз 4 июн дар саҳифаи фейсбукияш ба ин хабар вокуниш намуда, гуфтааст, ки “хабари нашргардида бардурӯғ буда, асоси воқеъӣ надорад.”  Ба гуфтаи шаҳрдории Кулоб тамоми кумакҳои башардӯстонае, ки ба шаҳр фиристода шуданд, пурра ва “ба таври шаффоф ва ошкоро ба муассисаҳои соҳаи тандурусӣ ва оилаҳое, ки аз бемории коронавирус (COVID-19) фавтидаанд, ба пуррагӣ тақсим карда шуд.” Иноятзода дар хусуси дастгир шудани ёрдамчӣ ва ронандааш чизе нагуфтааст, аммо тибқи гуфтаи манбаи “Ахбор” ронандаи Баҳром Иноятзода то ҳол дар боздошт қарор дорад ва ёрдамчиашро шартан озод кардаанд.