Вазири рушди иқтисод ва савдои Тоҷикистон Завқизода Завқӣ Амин бо роҳбари миссияи Хазинаи Байналмилалии Асъор (ХБА) оид ба Ҷумҳурии Тоҷикистон хонум Падамжа Ханделвал тариқи видеоконфронс  мулоқот анҷом додааст. Дар ин бора Вазорати рушди иқтисод ва савдои Тоҷикистон дар сомонаи худ хабар дод.

Бино ба навиштаи ин Вазорат, дар мулоқот масъалаҳои иқтисодӣ, ҷамъбасти натиҷаҳои макроиқтисодӣ дар 9 моҳи соли 2020, таъсири пандемияи коронавирус дар иқтисоди ҷаҳон, ислоҳоти анҷомдодашуда ва чораҳои зиддибӯҳронии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикитсон ва масоили дигарро мавриди баррасӣ қарор доданд.

Гуфта шудааст, бо вуҷуди андешидани тадбирҳои зарурӣ таъсири пандемияи коронавирус дар ҷаҳон ба соҳаҳои иқтисоди миллӣ, бахусус соҳаҳои молия, савдо ва хизматрасонӣ, аз ҷумла боркашонию мусофиркашонӣ зиёд дида мешавад.

Дар идмоа мулоқот рушди иқтисоди Тоҷикистон дар нуҳ моҳи соли 2020 мавриди таҳлил қарор гирифтаст. Тибқи гуфтаи Завқизода рушди иқтисоди Тоҷикистон давоми нуҳ моҳи соли ҷорӣ 4,2 дарсад будааст, ки нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта 3 банди фоизӣ кам гардидааст, ки дар сурати сари вақт роҳандозӣ нагардидани чораҳои зиддибӯҳронӣ рушди иқтисоди миллӣ дар нуҳ моҳи соли 2020 эҳтимол ба 1,2 фоиз ба ҷои 4,2 фоиз баробар мегардидааст.

Ҳамчунин қайд гардидааст, ки ХБА дар асоси натиҷаҳои рушди иҷтимоию иқтисодӣ дурнамои худро оид ба рушди иқтисодии Тоҷикистон бозбинӣ намуда, онро аз 2 дарсад таназзули қаблӣ то ба 1 дарсади рушд баланд намудааст.

Ин дар ҳолест, ки  моҳи июни соли равон ХБА дурнамои рушди иқтисодии кишварҳои ҷаҳонро нашр намуда, рушди Тоҷикистонро – 2 дарсад пешбинӣ карда буд.

Аз ҳисоби ҷамъоварии андоз дар 9 моҳи соли ҷорӣ ба буҷети давлатии Тоҷикистон зиёда аз 646 млн сомонӣ (ҳудуди 63 млн доллар) камтар маблағ ворид шудааст.

Аз Кумитаи андоз назди Ҳукумати Ҷумҳури Тоҷикистон ба “Азия Плюс” гуфтаанд, даромадҳо ба буҷет аз ҳисоби ҷамъоварии андоз дар ин давра ба ҷойи беш аз 8,1 млрд сомонии пешбинишуда наздики 7,5 млрд сомониро ташкил додаанд, ки 7,9% камтар аст.

Гуфта мешавад, камшавии даромад аз ҳисоби андоз пеш аз ҳама, ба андозсупорандагони бузург вобаста будааст, ки маблағи даромад аз онҳо ҳамагӣ 53% аз нишондиҳандаҳои нақшавиро ташкил кардааст.

Дар идома гуфтаанд, дар робита ба пандемияи коронавирус ҳаҷми хизматрасониии ширкатҳои ҳавопаймоӣ, сайёҳӣ, меҳмонхонаҳо кам шуда, чанде аз корхонаҳо дар вазъияти душвори молиявӣ қарор доранд.

Дар натиҷа, бақияи қарзҳо аз андоз дар соли равон 440 млн сомонӣ афзуда, ҳаҷми умумии он (бо назардошти солҳои пешин) то 1 октябри соли ҷорӣ зиёда аз 1 млрд сомонӣ расидааст.

Ҳамчунин гуфта шуда, ки афзоиши қарз аз андоз дар соли ҷорӣ дар навбати аввал аз ҳисоби андозсупорандагони бузурге чун ҶСК “НБО Сангтӯда-1” (115,6 млн сомонӣ), ҶСК “НБО Роғун” (43,2 млн сомонӣ), ҶСК “Ширкати алюминии тоҷик” (22 млн сомонӣ), ҶСК “Тоҷиктелеком” (18,8 млн сомонӣ), фурудгоҳу ширкатҳои ҳавопаймоӣ (67,8 млн сомонӣ) будааст, ки натавонистаанд андозҳояшонро сари вақт пардохт кунанд.

Дар идома зикр гардидааст, ки қисмати зиёд ё пурраи бастаҳои назоратии саҳмияҳои ҶСК “НБО Роғун” (95%), ҶСК “ТАЛКО” (100%), ҶСК “Тоҷиктелеком” (95%), фурудгоҳҳо (100%), ширкати ҳавопаймоии “Тоҷик Эйр” (100%) дар ихтиёри Ҳукумати Ҷумҳурӣ қарор доранд.

Дар сармояи оинномавии ҶСК “НБО Сангтӯда-1” 75% (тарҳи 1 саҳмия) ба ширкатҳои русиягӣ тааллуқ дошта, ҳиссаи Ҳукумати Тоҷикистон ба 25% баробар аст. Лекин қобили зикр аст, ки аз ҳисоби интиқоли барқ ШСХК “Барқи тоҷик” аз нерӯгоҳи “Сангтӯда-1” зиёда аз 1,6 млрд сомонӣ қарздор буда, бастаи пурраи саҳмияҳои ширкат ба Ҳукумати Тоҷикистон тааллуқ дорад, – омадааст дар хабар.

Бино ба иттилои “Asia-Plus” бо такя ба Ожонсии омори назди президенти Ҷумҳури Тоҷикистон қарз аз музди меҳнат аз аввали моҳи сентябр нисбат ба солҳои гузашта бештар шудааст.

Ин ниҳод миқдори умумии ин қарзро зиёда аз 74,8 млн сомонӣ гуфтааст. Дар хабар омада, ки давоми моҳҳои январ-августи соли ҷорӣ корфармоҳо ба кормандони худ аз музди меҳнат беш аз 40,5 млн сомонӣ (наздик ба 4 млн доллар) қарздор шудаанд.

Ҳамчунин гуфта шудааст, ки қарзи аз ҳама баландарин аз музди меҳнат имсол моҳи апрел (15,1 млн сомонӣ) ва моҳи август (10,8 млн сомонӣ) ба қайд гирифта шудааст.

Ба иттилои Ожонсии омор афзоиши қарз аз музди меҳнат қариб дар ҳама навъҳои фаъолияти иқтисодӣ дида мешавад. Аз ҷумла соҳаи саноати коркард ба миқдори 21,8 млн сомонӣ, соҳаи сохтмон ба миқдори 19,3 млн сомонӣ ва соҳаи канданиҳои фоиданок ба андозаи 14,8 млн сомонӣ аз музди меҳнат қарздоранд.

Дар хабари “Asia-Plus” қайд шуда, ки сабаби пардохт нагардидани музди меҳнати коргарон ба буҳрони пандемия бар асари интишори вируси нав рабт дорад. Ба навиштаи ин сомона пардохт нагардидани музди кории мардум дар Тоҷикистон боис гардида, ки баъзе нафарон даст ба худкушӣ бизананд.

Аз ҷумла хабаре нашр шуд, ки рӯзи 26 октябр корманди Хадамоти амнияти Фурудгоҳи байнулмилалии Душанбе Шерафган Хоҷақулови 38-сола ба хотири пардохт нагардидани 9 – моҳа маошаш бо истифода аз силоҳи хидматиаш даст ба худкушӣ зад.

Гуфта мешавад, ки баъди ин ҳодиса Ҳукумати кишвар дар садади пешгирӣ ва бартарафсозии қарздории музди меҳнат дар ҷумҳурӣ шудааст. Музди меҳнат моҳи август дар ҷумҳурӣ ба ҳисоби миёна 1256 сомониро ташкил додааст, ки аз рӯйи қурби ҳозира ба 122 доллар баробар аст. Музди меҳнати ҳадди ақал дар Тоҷикистон 400 сомонӣ мебошад.

Маоши аз ҳама баландро дар кишвар кормандони соҳаи миёнаравии молиявӣ ва суғурта (3362 сомонӣ), иттилоот ва алоқа (2559 сомонӣ), кормандони соҳаи истихроҷи канданиҳои фоиданок (2414 сомонӣ) ва сохтмоничиён (2369 сомонӣ) гирифта, маоши пасттарин дар бахши кишоварзӣ – 554 сомонӣ гуфта шудааст.

Тибқи маълумоти Кумитаи байнидавлатии ИДМ, байни кишварҳои Иттиҳод дар Тоҷикистон музди меҳнат дар пасттарин сатҳ қарор дорад. Музди меҳнати миёна дар Русия – 730 доллар, Беларус  – 518, Украина – 388, Озарбойҷон – 370, Арманистон – 375 ва Қирғизистон – 239 ва дар Тоҷикистон 122 долларро ташкил медиҳад.