Фаъолони ҷомеаи шаҳрвандии Тоҷикистон ва корбарони шабакаҳои иҷтимоӣ хостори онанд, ки фардо, 19-уми сентябр Рӯзи мотами миллӣ эълон шавад, вале ҳукумат хомӯш аст.

Имрӯз, 18-уми сентябри соли 2022, адиби шинохтаи тоҷик Абдуқорид Рустам дар саҳфаи фейсбукиаш аз Ҳукумати Тоҷикистон хост, ки фардо, 19-уми сентябрро Рӯзи мотам эълон кунад, ва ин пешниҳоди ӯро нафарони зиёде аз фаъолон дастгирӣ карданд.

Ин адиб ва фаъоли ҷомеаи шаҳрвандии Тоҷикистон пешниҳод карда ки: “Аз ҳукумат мехоҳем рӯзи душанбеи 19 сентябр дар тамоми маҳдудаи кишвар ба сабаби марги фарзандони тоҷик аз дасти таҷовузгарони қирғиз Рӯзи мотами миллӣ эълон карда шавад! Хуни фарзандони тоҷик беарзиш нест!”

Абдуқодир Рустам таъкид мекунад: “Агар ҳукумат ба ин пешниҳод беэътиноӣ бикунад, мо худ ҳар кадом бояд дар хонаҳоямон маросими дуо ба руҳи кушташудагон баргузор кунем! Барномаҳои тафреҳӣ ва рақсу суруди телевизионҳоро тамошо накунем! Ва ба унвони душманонамон нафрину лаънат равона намоем!”

Ҳукумати Тоҷикистон то замони таҳияи ин хабар на танҳо ба ин пешниҳод аҳамияте додааст, балки ҳанӯз расман ба мардум ва наздикону пайвандони қурбониён тасаллият ҳам на гуфтааст.

Аммо Ҳукумати Қирғизистон расман ба мардумаш таъзия гуфта, ҳамаи қурбониёнро фарзандони тамоми қирғизистониҳо гуфта, фардои 19-уми сентябрро Рӯзи мотами миллӣ эълон кардааст.

Бино ба гуфтаи Саидҷаъфар Усмонзода, раиси Ҳазиби демократи Тоҷикистон, дар ҳодисаҳои хунини се рӯзи гушазта ҳудуди 60 нафар аз Тоҷикистон кушта ва даҳҳо нафари дигар захмӣ шудааст ва вазъият дар марзҳои муштараки Тоҷикистон ва Қирғизистон ҳамоно “мурракаб” боқӣ мемонад.

Кумитаи давлатии амнияти миллии Тоҷикистон мегӯяд, ки марзҳои муштараки Тоҷикистону Қирғизистон дар Лахш (Ҷергатол) ҳам ноором шудааст.

Нерӯҳои марзбонии Тоҷикистон мегӯяд, ки имрӯз, 17-уми сентябри соли 2022, соати 11:50 “Қувваҳои мусаллаҳи Қирғизистон бо истифода аз ҳама намуди аслиҳаи вазнини ҷангӣ ҷониби дидбонгоҳи сарҳадии «Сарҳадчӣ»-и Отряди сарҳадии «Лахш»-и Қӯшунҳои сарҳадии КДАМ Ҷумҳурии Тоҷикистон оташ кушоданд.”

Ба қавли манбаъ, инчунин “новобаста аз мувофиқаи бадастомада, соати 11:10-и имрӯз командири қисми ҳарбии 707-и ВКД Ҷумҳурии Қирғизистон, ки дар бинои собиқ мактаби ба номи Ш. Ғании деҳаи Коктоши ноҳияи Боткен қароргоҳ дорад, бар хилофи талаботи созиши оташбас, худсарона, барои зери тирборон қарор додани  дидбонгоҳи сарҳадии «Душанбе»-и Отряди сарҳадии «Исфара» ва маҳаллаи «Сомониён»-и шаҳри Исфараи Ҷумҳурии Тоҷикистон бо тамоми намуди силоҳҳо амр додааст.”

Гуфта мешавад Нерӯҳои марзбонии Тоҷикистон ҳамлаҳои имрӯзаи қирғизҳо ба дидбонгоҳҳои марзии Тоҷикистонро “худсарона” хондааст, вале ҷониби Қирғизистон дар ин бора то ҳол расман ҳеч вокунише накардааст. Аммо субҳи имрӯз Содир Ҷабборов гуфта буд, ки “қотеъона аз манофеи миллӣ ҳимоят мекунем ва як сантиметр заминҳои аз ниёгон меросмондаро ба касе намедиҳем.”

Президенти Қирғизистон таъкид карда, ки “қотеъона аз манофеи миллӣ ҳимоят мекунем ва як сантиметр заминҳои аз ниёгон меросмондаро ба касе намедиҳем.“

Имрӯз, 17-уми сентябри соли 2022 Содир Ҷабборов, Президенти Қирғизистон гуфтааст, “мутаассифона, дар даргириҳои мусаллаҳони дирӯз афроди зиёде ҷони худро аз даст доданд, бародарону хоҳарони азиз, ҳар як фарди кушташуда, писар ва духтари ҳамаи қирғизистониҳо мебошад.”

Вай гуфтааст, ки мехостам, “ба мардуми Қирғизистон барои гузариш аз ин вазъияти душвор шуҷоат ва далерӣ орзу кунам ва марзбонони кишвар барои далерӣ ва шуҷоаташон дар рафъи ҳамлаҳои душманона изҳори миннатдорӣ намоям.

Ин изҳори ҳамдардӣ ва таърифу тамҷид кардани Президенти Қирғизистон аз мардум ва марзбонони кишвараш дар ҳоле садо медиҳад, ки Президенти Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон мисли гузашта хомӯш аст ва расман ҳеч изҳороте дар бораи ҳодисаҳои ахири марзӣ, афроди кушташуда, захмиҳо ва мардуми зарардида ироа накардааст.

Вазорати корҳои дохилии Тоҷикистон мегӯяд, ки дирӯз баъд аз эълони оташбас низомиёни қирғиз ба масҷиду мактаб низ ҳамла карданд.

Вазорати корҳои дохилии Тоҷикистон хабар додааст, ки баъд аз эълони оташбас “чархболҳои ҳарбӣ ва ҳавопаймоҳои бесарнишини зарбазанандаи (Қирғизистон) манзилҳои истиқоматии шаҳрвандон ва иншооти ҷамъиятии Тоҷикистонро ҳадафи ҳамлаи ҳарбӣ қарор додааст, ки дар натиҷа сокинони осоишта ба ҳалокат расидаанд.”

Инчунин Вазорати корҳои дохилии Тоҷикистон ҷониби Қирғизистонро “ба аҳдшиканӣ” муттаҳам карда гуфтааст, “16 сентябри соли 2022, тахминан соати 17:20-дақиқа, дар ҷамоати деҳоти «Овчӣ-Қалъача»-и ноҳияи Б.Ғафуров бо истифода аз ҳавопаймои бесарнишин масҷиди ҷомеъ, ки дар паҳлӯи МТМУ №8 ҷамоати деҳоти Овчӣ-Қалъача ҷойгир аст, хароб карда шудааст. Ҳамчунин дар ин минтақа даҳҳо хонаҳои истиқоматии шаҳрвандон, марказҳои хизматрасонӣ, нақлиёти ҷамъиятиву шахсӣ мавриди ҳамлаи ҳарбиву низомӣ қарор гирифтааст.”

Пеш аз ин Нерӯҳои марзбонии Кумитаи давлатии амнияти миллии Тоҷикистон ҳам эълон кардааст, ки имрӯз, 17-уми сентябри соли ҷорӣ то соати 10:00 марзҳои муштараки Тоҷикистон ва Қирғизистон “нисбатан муътадил арзёбӣ мегардад. Вале дар мавридҳои алоҳида аз ҷониби низомиёни Қирғизистон талаботи созиши оташбас вайрон карда мешавад.“

Кумитаи давлатии амнияти миллии Тоҷикистон вазъият дар марзҳои муштарак бо Қирғизистонро нисбатан ором тавсиф кардааст.

Имрӯз, 17-уми сентябри соли 2022 Нерӯҳои марзбонии Кумитаи давлатии амнияти миллии Тоҷикистон бо нашри як изҳорот гуфтааст, ки вазъият дар марз нисбатан муътадил арзёбӣ мешавад, “вале дар мавридҳои алоҳида аз ҷониби низомиёни Қирғизистон талаботи созиши оташбас вайрон карда мешавад.”

Ба қавли манбаъ, “аз самти маҳаллаҳои Самарқандак ва Коктоши ноҳияи Боткен ҷониби мавзеъҳои наздимарзии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз силоҳҳои гурӯҳӣ тирпарронӣ сурат мегирад.”

Инчунин Нерӯҳои марзбонии Тоҷикистон таъкид мекунад, ки “ҷобаҷокунии қувва ва воситаҳои иловагии ҳарбии Қувваҳои мусаллаҳи Қирғизистон дар хатти сарҳад ва мустаҳкамкунии мавқеъҳои ҷангӣ мушоҳида мегардад, ки аз омодагӣ ба амалҳои навбатии иғвоангезонаи низомиёни қирғиз ҷиҳати ноором кардани вазъият шаҳодат медиҳад.”

Гуфта мешавад, нооромиҳои ахир дар марзҳои муштараки Тоҷикистону Қирғизистон дирӯз, субҳи 16-уми сентябр оғоз шуд ва дар натиҷа даҳҳо нафар аз занону кӯдакон ва низомиён аз ду тараф кушта ва захмӣ шудааст.

Пас аз оғози даргириҳои шоми имрӯз яке аз кормандони мақомоти ҳокимияти давлатӣ дар вилояти Суғд дар ҳудуди ноҳияи Бобоҷон Ғафуров кушта шудааст.

16-уми сентябри соли 2022

Садои тиру тӯп аз нав дар Исфара шунида мешавад ва сокинон мегӯянд, ки ин дафъа ҳам тирпарониро ҷониби Қирғизистон оғоз кардааст.

Шоми имрӯз, 16-уми сентябри соли 2022

Мақомоти амниятии Тоҷикистон бо нигаронӣ мегӯянд, тарафи Қириғизистон бо ворид кардани техникаи иловагӣ ва нерӯҳои тозанафас ба Боткен “бо истифода аз чархлболҳои ҳарбӣ ва ҳавопаймоҳои бесарниши зарбазананда манзилҳои истиқоматии шаҳрвандон ва иншооти мулкии Тоҷикистонро мавриди ҳамла қарор дода истодааст.”

Ба қавли “Радиои Озодӣ” Хадамоти марзбонии Қирғизистон, баръакс, иддао дорад, ки “сарҳадбонҳои тоҷик дубора ба мавқеи низомиён дар Кулунду ва Ҷани-Ҷери ноҳияи Лайлаки вилояти Бодканд ҳамла карданд”.

Инчунин дар аксу наворҳое, ки ахиран ба шабакаҳои иҷтимоӣ роҳ ёфта истодаанд, дида мешавад, ҷониби Қирғизистон дар шаҳри Истфар бештар афроди мулкиро дар ҷойҳои пуродам мавриди ҳамла қарор додаистодааст.

Гуфта мешавад, ҷонибҳо ба мувофиқа расиданд, ки оташбас эълон карда шавад. Ва бар асоси тавофуқҳои ҳосилшуда ҳар ду ҷониб вазифадор шуданд, ки нерӯҳои худро ба ҷойҳое, ки пеш аз оғози низоъҳои мусаллаҳона ҳузур доштанд, бар мегардонанд, тавофуқе, ки сокинони маҳаллиро нигарон кардааст.