Нархи гази моеъ дар Тоҷикистон 18% поён рафтааст. Дар ин бора сомонаи “Sputnik” хабар дод. Поён рафтани нархи газ баъд аз ҷарима шудани ширкатҳои фурӯши сӯзишворӣ аз Ҷониби хадамоти зиддиинҳисории Тоҷикистон ба маблағи 1.1 млн сомонӣ ва баъд аз нашри хабарҳо дар бораи бе асос боло бурдани нархи гази моеъ сурат гирифтааст.

Нархномаи наверо, ки бисёре аз ширкатҳо омода кардаанд, дида мешавад, ки нархи гази моеъ нисбат ба 2 ҳафтаи пеш 18 % пойин рафта қариб ба 4 сомонӣ баробар шудааст. Бояд қайд кард, ки гази моеъ яке аз асоситарин маводи сӯзишвории нақлиётӣ дар Тоҷикистон ба шумор меравад.

Гази моеъ дар Тоҷикистон аз замони баъди хатми карантин боло рафт. То он замон нархи газ ба 2.5 сомнӣ баробар буд. Сар аз моҳи июн то нимаҳои моҳи август нарх 55% боло рафта, ба 4.7 сомонӣ баробар шуда буд, ки нигаронии мардумро ба вуҷуд овард.

Абдумаҷиди Муъминзод, сардори Хадамоти зиддиинҳисории назди ҳукумати Тоҷикистон дар як суҳбат ба “Sputnik” гуфтааст, ки зимни санҷиш дар 9 ширкати фурӯши сӯзишворӣ маълум шуд, ки онҳо арзиши маводи сӯзишвориро беасос боло бурдаанд.

Муъминзода аз бурдани номи ширкатҳо худдорӣ карда, вале гуфт, ҳар як ширкат аз 50 ҳазор то 200 ҳазор сомонӣ ҷарима шудааст.

Маводи сӯхт дар Тоҷикистон аз хориҷа ворид карда мешавад. Соли гузашта бино ба маълумотҳои омории гумрук, беш аз 430 ҳазор тон гази моеъ, қариб 180 ҳазор тон бензин ва ҳудуди 250 ҳазор тон маводи дизелӣ ба Тоҷикистон ворид шудааст. “Фароз”, “Газпром”, “Газойл”, “Роҳи Сомон нафт” ва “Суғднефт” аз бузургтарин ширкатҳои таъминкунандаи сӯзишворӣ дар Тоҷикистон ба ҳисоб мераванд.

Коршиносон боло рафтани нархи сӯзишвориро дар инҳисор шудани ин тиҷорат аз ҷониби ширкати “Фароз” медонанд. Набудани рақобат дар бозори фурӯши сӯзишворӣ ва муаян кардани нархҳо аз ҷониби як ширкат сабаби аслии болоравии нархи сӯзишворӣ мебошад, мегӯянд коршиносон.

Як корбари фейсбук, Джана Ашурова дар саҳифааш навиштааст, ки гурӯҳе аз соҳибкорони шаҳри Панҷакент аз он нигаронӣ доранд, ки аз Раёсати андози вилояти Суғд онҳоро ба ҳолашон намегузоранд ва аз ҷаримабандиҳои зиёду беҳудаи ин гурӯҳи корӣ хаста шудаанд, мехоҳанд корпартоӣ кунанд ва ё ба Раисҷумҳур шикоят баранд.

Бино ба навиштаи Ашурова тӯли як моҳ мешавад, як гурӯҳи тафтишотӣ аз Раёсати андози вилояти Суғд дар Панҷакент қарор дорад. Ба гуфтаи корбар, ин гурӯҳи корӣ, ки як сол қабл низ ба Панҷакент омада, тоҷиронро бо ҳар баҳонае ҷарима баста буданд, баъд аз нашри эътирозҳои соҳибкорон дар шабакаҳои иҷтимоӣ, даст аз корҳои ғайриқонунияшон бардошта, ғайб заданд.

Тоҷирон гуфтаанд, дар баробари доштани тамоми ҳуҷҷатҳо кормандони андоз аз онҳо ба ҷуз андозҳои муқарраршуда, низ пардохти пешакиро талаб доранд, ки ин бар хилофи таъкиду дастурҳои Президент мебошад. Намояндагони андоз мегуфтаанд, ки соҳибкорон бояд дар баробари андозҳои муқарраршуда, пардохти пешакии андозро низ ба таври иҷборӣ бисупоранд.

Як соҳибкор, нахост номаш ифшо шавад, гуфт, ки намояндагони гурӯҳи корӣ ба коргоҳи мо  омада, баъди тафтиши ҳамаи ҳуҷҷатҳои лозима патент ва шаҳодатномаҳояшонро гирифта бо худ мебурдаанду баъд бо навбат занг зада даъват мекунаду маблағ меситонидаанд.

«Мо мегўем, ки ҳамаи ҳуҷҷатҳои мо қонунӣ ва ҳамаи талаботҳои андозро риоя мекунем. Чаро патенту шаҳодатномаҳоямонро гирифта мебаред, онҳо мегўянд, ки даркор шавад даҳто «причина» меёбем, барои шуморо ҷарима кардан. Маҷбурем хомўш истему ба гуфтаашон кор кунем».

Ба гуфтаи соҳибкорон гурӯҳи “зудамал” як амрномаеро, ки маълум нест он тибқи кадом қонун будааст, нишон додаву молиёти иловагӣ талаб мекардаанд. Бе ин ҳам мо барои ҷашни 5500-солагии Саразми бостониамон кумакҳои молӣ карда истодаем ва кўмаки худро ҳеҷ гоҳ дареғ намедорем. Инро ҳукумати шаҳр хуб медонад ва мо ҳамеша дар хизматашон будем, ҳастем ва мемонем, мегӯяд ин соҳибкор.

Ба гуфтаи коршиносони маҳаллӣ рафтору амали гурӯҳи кории Раёсати андози вилояти Суғд ба дараҷае расидааст, ки тоҷирон дарҳои дўкону коргоҳҳояшонро баста аз ин ҷабру талаботҳои бе асоси ин гурӯҳи «зудамал» фирор мекардаанд.

Соҳибкорону тоҷирон  гуфтаанд,  дар сурати пеши роҳи ин гурӯҳи «зудамал»-ро нагирифтан ба Президенти кишвар муроҷиат хоҳанд кард ва ё коршиканӣ мекунанд.

Дар зери ин хабар корбарони оддӣ ва коршиносон шарҳҳои гуногун навиштаанд. Аз ҷумла, Шокирҷон Ҳакимон, муовини ҲСДТ ва коршиноси масоили ҳуқуқӣ менависад:

“Ба хамон президентшавҳои ҳамдиёратон дастҷамъона муроҷиат кунанд, шояд масъаларо танзиму ҳал кунанд. Зеро ки гапашон дар ҳама ҷо раво будаасту дар сатҳи якуму дуюми давлатдорӣ танҳо ба андешаю тавсияю эродҳои онҳо мутаваҷҷеҳ мешудаанд. Дигар шахсиятхои соҳибэҳтиром гуё дар водии Зарафшону Панҷакенти зиёипарвар намондаанду беқадру қиммат шуда бошанд”.

Ҳолатҳои барзиёд талаб намудани андоз ва пешпардохт кардани он аз ҷониби кормандони андози Тоҷикистон чандест аз аксар шаҳру ноҳияҳои кишвар гузориш мешавад. Аммо дар хусуси ин гузоришҳо худи Кумитаи андоз шарҳе надода ва ҳатто аз ин ҳолатҳо пешгирӣ ҳам накардааст.

Хадамоти зиддиинҳисории назди ҳукумати Тоҷикистон қариб 10 ширкатеро, ки бо тиҷорати гази моеъ машғул буданд, ҷарима бастааст. Дар ин бора хубаргузории “Sputnik” бо такя ба Маркази матбуоти Хадамоти зиддиинҳисории Тоҷикистон хабар медиҳад.

Гуфта мешавад, Хадамоти зиддиинҳисории Тоҷикистон аз моҳи июл то ба имрӯз 9 ширкати воридкунандаи гази моеъ ба Тоҷикистонро батафтиш намуда, ҷарима кардааст.

Ба гуфтаи Маркази матуботии Хадамоти зиддиинҳисорӣ, ҳаҷми ҷаримаҳо дар умум 1 миллиону 200 ҳазор сомониро ташкил медиҳад.

Сабаби аслии ҷарима шудани онҳо ворид намудани хароҷоти беасос ба нархи фурӯши мол гуфта шудааст, ки ин боиси ба таври сунъӣ боло рафтани нархи газ дар бозорҳои кишвар гардидааст.

Вале дар хабари Хадамоти зиддиинҳисорӣ номи ширкатҳои ҷаримашуда зикр нагардидааст. Ба гуфтаи ин ниҳоди давлатӣ тафтишҳо нишон доданд, ки ширкатҳо аз роҳҳои ғайриқонунӣ ба нархи маҳсулоти худ меафзоянд. Ҳоло он ки тибқи қонунгузории Тоҷикистон, ширкатҳо ҳақ доранд як фоизи муайян бар арзиши аслии маҳсулот илова кунанд, на беш аз он.

–Дар Тоҷикистон 15 ширкати воридкунандаи гази моеъ ба қайд гирифташудааст: “Аллат”; (18,24), “Темур ойл” (11,08%), “Ғайрат” (10,61%), “Октан – сервис” (10,04%), “Газпромнефт Тоҷикистон” (8,09%), “Эмом импорт экспорт” (8,08%), “Мабдаи нур” (4,70%), “Каёнуш – таъминот” (5,36%), “Гули сурх континент” (4,33%), “Нури Дилшод” (4,05%), “Баҳор” (3,71%), “Газойл” (3,40%), “Соро компания” (2,86%), “Кӯлобнафтрасон” (2,82%) ва “Газнафт” (2,64%) мебошанд.( Ина я схемаш кне тамом)

Бино ба иттилои дарёфтӣ, дар Тоҷикистон яке аз воридкунандагони асосии маводи сӯхт ширкати “Фароз”-и Шамсулло Соҳибов аст, ки бозор сӯзишвориро пурра зери назорат дорад. Ҳар ширкати дигаре, ки мехоҳад ба кишвар маводи сӯхт ворид кунад, бояд аз “Фароз” иҷозатнома гирад ва сари ҳар тоннаи ворид кардааш маблағ месупорад. Ба назари огаҳони умур, инҳисори бозори маводи сӯхт аз ҷониби “Фароз” сабаби боло рафтани нархи сузишворӣ дар кишвар гардидааст.

Баъзе иқтисоддонҳо бар ин назаранд, ки агар мақомоти кишвар хоҳанд, ки нархи сӯзишворӣ дар Тоҷикистон баланд наравад, аввал иҷозатномаҳои ғайриқонунии ширктаи “Фароз”-ро дар кишвар бекор кунанд, ҳама чиз мисли пешина мегардад.

Як манбаъ ба “Аздо тв” дар ин маврид гуфт:

“Ҳоло бубинед, бар замми аз ширкати “Фароз” иҷозатнома доштан, инчунин он дар тамоми нуқтаҳои сӯзишворӣ таҷҳизотҳои масхуси худро насб кардааст, ки аз сари ҳар як литр сӯзишворӣ 20 дирам ҳақи “Фароз” ҳисоб карда мешавад, пулро “Фароз” мегирад, вале соҳибкор аз 20 дирами ҳақи “Фароз” андоз месупорад”.

Бино ба хабари Хадамоти зиддиинҳисорӣ дар нимсолаи аввали соли равон ин ширкатҳо 264 ҳазору 207,66 тонна гази моеъ дар ҳаҷми 102,1 миллион доллар ба кишвар ворид карданд.