Дар ин қарина метавон аз қиссаҳои (мифҳои) “давлатсоз”, “ориёнажод”, “хатари исломӣ” ва “пешво” ном бурд, ки дар воқеъият реша надоранд ва танҳо барои чаканпӯш кардани бесалоҳиятӣ ва ҳеҷкорагии сиёсатмаргон самаранок истифода мешаванд.
Ҳар як қисса бо гуфти Мавлоно ҳомили маъниест ва қиссаро аз барои ҳамин маънӣ овардаанд. Қисса аз як сӯ имкон медиҳад падидаву рӯйдодҳои сиёсӣ – иҷтимоӣ ва фарҳангии мардум ба пуррагӣ фарогир ва ба риштаи тасвир кашида шаванд.
Қисса (фикр, тахайюл) имон ва боварии мардумро шакл медиҳад ва таҳким мебахшад. Ин ҷо аз мифҳои Юнони қадим ва Ирони қадим то қиссаҳои ҳаким Фирдавсӣ ва Мавлоно ва нависандагони даври нав, маслан Томас Манн ва румони ӯ “Юсуф ва бародаронаш” ёд кард. …
Аз сӯи дигар демогогҳо, шоир – сиёсатшинос – хокшапҳо, ва сиёсат (но)мард – идеологҳо аз ин забон, аз ин равиши қисса бофтан барои манипулятсияи мағзҳои мардум истифода мекунанд ва ё ба истилоҳи дигар ба мағзхури машғуланд.
Дар ин қарина метавон аз миф дар бораи “давлат”, мифи “оринажод”, мифи “хатари исломӣ” ва мифи “пешво” ном бурд, ки дар воқеъият реша надоранд ва танҳо барои чаканпӯш кардани бесалоҳияти ва ҳеҷкорагии сиёсатмаргон самаранок истифода мешаванд.
Ба хусус бо ихтироъи “пешво” дар ин қарина ҳама чиз ва ҳама кас – ҳама арзишҳо, идеяҳо, ормонҳо ва ақлу имону илм зери сояи ин афсона монданд. Чи гуна метавон ихтироъ кард чизеро, ки дар воқеъияти мардум вуҷуд надорад. …
Куҷо пешво, ки мардум ҳазорҳо дар муҳоҷиарти иҷборианд ва ба ғуломони замони нав (homo sacer, Agamben) табдил ёфтаанд, куҷо пешво, ки иқтисоду саноат дигар вуҷуд надорад ва ончи аз Шуравӣ монда буд, дуздида, шикаста ва фурухта шудааст; куҷо пешво, ки фарҳанг чун ҳаракат чун сифати волои ҳаёт дигар вуҷуд надорад ва фарҳанг музофоти шуда ба осорхона табдил ёфтааст; куҷо пешво, ки маориф харобу макони фасод аст ва илм, уллуми иҷтимоӣ дигар машруъият надоранд ва дар ҳоли ҷонканианд; куҷо пешво, ки қонун (номус) зери по гашта ва нафсу номуси мардум дар хатар аст; куҷо пешво, ки истиқлол дар муддати ин бисту ҷанд сол танҳо истиқлоли оила ва гуруҳе шуд ва ба воқеъияти ин мардум табдил наёфт ….
Воқеан, дар ҷомеае, ки афсонаҳо ҳукумронанд ақл ва илм дар сояи афсона мемонанд ва шаклгирии ‘шароити аблаҳкунaнда’ (debilitating circumstances) ҳам, ки Гидденс ишорат карда маҳсули ҳамин ҳолат аст. Ва қиссаи Заҳҳок худ аз ҷумлаи он қиссаҳои қадимаи мардуми мост, ки ба ин технологияи мағзпазӣ ва мағзхурӣ ишорат мекунад. Технологияест сахт қадим, ки фарҳанги маънавии мардумро ҳадаф қарор медиҳад ва мардумро руҳан ва ҷисман хароб месозад.
Қиссаи Заҳҳок ишоратест ба раванди шикаста шудани фардҳо, ки бастагӣ дорад ба заъфи таркибҳои ҷомеаи Тоҷикистон. Баъди пош хурдани Шӯравӣ бояст, ки роҳҳои худсозии миллӣ дар якҷоягӣ бо раванди сохтмони давлати миллии Тоҷик дар оила, дар системаи маориф, ва дар ҷомеа ниҳодина мешуданд, ки мутассифона, нашудаанд. Мутассифона, фасод, дуздӣ ва дуруғ ниҳодина шуд.
Дар ин қарина солҳо боз ба ҷои ташакулли фардҳо, машру’ият бахшидан ба илм, улуми иҷтимоӣ ва сохтмони ҷомеаи донишбунёду соҳибқудрат ‘зиёии’ ин сарзамин танҳо афсонаҳо бофта ва мардумро ба тудаҳо табдил додаанд. Ва охирин ихтироъи ин қавм ҳамин афсонаи ‘пешво буд. Таноқузро бубинед… Як ‘пешво’ ҳам бо ин ҳама тӯдаи худбохта, зери таъсири афсонаҳо аз ақлу илм бегона монда, муҳоҷиру ғариб, беқудрат ва аз рамзҳои имрузаи Тоҷик холитар, дар дунёи имрӯз чи метавонад кардан. Чи ҳам метавонанд кардан ба ҷуз ин ки дар варзишгоҳҳо ҷамъ шуда бошанд ва дар баробари “ягонаи давр” рақсу сурудхони карда бошанд. Барои ин кор Ҷуче дар Куреяи Шимолӣ варзишгоҳҳои калонтарини ҷаҳониро сохтааст. …
Дар ҳолати ҳукумронии афсонаҳо дигар хаёл ва амале намемонад, ба ҷуз ин ки солҳо боз маршировка ташкил карда бошанд. Cолҳо боз ба ин кор машғуланд ва онро “ифтихор”, ” истиқлол”, “ватандусти” ва ғайра меноманд то ин ки вазири нав ин ҳамаро “хасаки” номид…
Ва ҳарфи Лоҳутсист, ки ба ин ҳолат ишора карда,
Баъд аз ин мағзи ҷавонон
хуриши мор шавад,
Неъмати кишвари мо
туъмаи ағёр шавад,
Ному номуси ватан
яксара барбод равад
Илму ториху шукуҳу
сухан
аз ёд равад…
Матлаб аз сафҳаи фейсбукии муаллиф ҷаноби Меҳмоншо Шарифзода. Акс: Фейсбук
