Намояндагии Бонки осиёии рушд дар Душанбе гуфтаанд, ки дар соли 2020 ба Тоҷикистон ба маблағи 320 млн доллар кумаки бебозгашт расонидаанд.

Бино ба навиштаи сомонаи “Азияи-Плюс” ин бастаи кумакҳои мазкур аз лоиҳаҳо дар соҳаи нақлиёту бахши кишоварзӣ ва захираҳои табиӣ, идоракунии бахши давлатӣ, маориф ва энергетика, инчунин кумаки таъҷилӣ барои мубориза бо пандемияи коронавирус иборат будааст.

Намояндагони ин бонк охири соли 2019 хабар дода буданд, ки мутобиқи нақшаи навшудаи индикативӣ ва бо ишора ба мавҷуд будани маблағ ва омодагии лоиҳаҳо, давоми солҳои 2020-2022 Тоҷикистон дар ҳаҷми 404 млн доллар кумаки молиявӣ мегирад.

Тоҷикистон аз оғози соли 2018 аз БОР танҳо бар асоси бебозгашт кумак дастрас мекунад. То ин вақт давоми солҳои 2015-2017 кумак тариқи 50/50, яъне 50% – қарз ва 50% – грант расонида шудааст.

БОР гуфтаанд, ки пурра гузаштан ба грантро уҳдадориҳои нави молиявӣ сандуқи қарзии бе ин ҳам зиёди Тоҷикистонро душвортар мегардонанд.

Гуфта мешавад, БОР яке аз бузургтарин мададрасонони Тоҷикистон ба шумор меравад. Аз соли 1998 то ин дам Бонки мазкур ба Тоҷикистон зиёда аз 1,9 млрд доллар ҷудо кардааст, ки беш аз нисфи он ба грантҳо рост меояд.

Ба гуфтаи намонядагони ин ниҳоди молиявӣ, давоми солҳои 2021-2023 ба Тоҷикистон дар шакли грант зиёда аз 323 млн долларро ба нақша гирифтааст.

Дар 9 моҳи сипаригардидаи соли 2020 ширкатҳои суғурта ё бима дар Тоҷикистон беш аз 80 миллион сомонӣ (зиёда аз 7 миллиону 100 ҳазор доллар) фоида ба даст овардаанд, ки дар муқоиса ба ҳамин давраи соли гузашта 31,6 миллион сомонӣ зиёд аст.

Бино ба иттилои Радиои Озодӣ дар Тоҷикистон айни замон 18 ширкати суғурта фаъолият дорад, ки аз ин шумора ду ширкаташ давлатӣ буда, боқимнда хусусиянд.

Вале аз 18 ширкате, ки дар Тоҷикистон фаъолит мекунанд, на ҳамаи онҳо ба бештарин имкониятҳо даст доранд, хусусан дар бозори суғуртаи нақлиёт танҳо се ширкат, як ширкати давлатӣ ва ду шахсӣ роҳ ёфтаанд.

Дар хабарҳо гуфта мешавад, ки ду ширкати шахсӣ “Суғуртаи аввалини миллӣ” ва “Спитамен суғурта” ба наздикони раисҷумҳур таалуқ дорад.

“Суғуртаи аввалини миллӣ” марбут ба ширкати “Фароз” – моликаш Шамсуллоҳ Соҳибов, домоди раисҷумҳур мансуб аст. Ва ширкати дуюмӣ, “Спитамен суғурта”-ро низ аз ширкатҳои наздикони раисҷумҳур ном мебаранд.

Нархи суғуртаи ҳатмии нақлиёт дар Тоҷикистон аз ду то се нишондиҳанда барои ҳисобҳо, яъне аз 120 то 180 сомонӣ дар як сол аст. Ин навъи суғуртаро бояд ҳама ронандагон дошта бошанд, вагарна нозирони роҳ метавонанд ҷарима банданд.

Сар аз 5 декабри соли ҷорӣ, соати 23:00 дар деҳоти Тоҷикистон, ғайр аз шаҳру маркази ноҳияҳо, ки биноҳои баландошёна доранд, боқӣ дар ҳама минтақаҳо интиқоли нерӯи барқ ​​қатъ шуд. Дар ин бора як манбаъ аз Ҳукумати ҷумҳурӣ ба “Азия-Плюс” хабар додааст.

Ин тасмим, ба гуфтаи манбаъ, ба сабаби он гирифта шудааст, ки сатҳи обанбори НБО “Норак” нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта 4 метр камтар шудааст. Коршиносон ба ин гуфтаҳои ширкати “Барқи тоҷик” бовар надоранд. Чун пештар ҳам дар кишвар ба муддати ду моҳ барқро қатъ карда буданд, аммо он замон мушкилиро дар сабабҳои теникӣ гуфта буданд на каммии об.

Мақомот нагуфтанд, ки лимити барқ дар кишвар то кай давом мекунад. Аз бардошта шудани лимити барқ дар кишвар ҳоло як моҳ ҳам нагузаштааст, яъне шуруъ аз 10 декабри соли равон пас аз ду моҳи бебарқӣ мардум бо барқи доимӣ таъмин шуданд. Аммо пайваста аз ҷониби мақомоти кишвар гушзад мешуд, ки барқро сарфа кунанд ва дар акси ҳол лимитро бори дигар ҷорӣ мекунанд.

Раисҷумҳури кишвар пештар пас аз бардошта шудани лимит гуфта буд, ки агар барқро сарфакорона истифода накунед, зарурати ҷорӣ кардани лимити барқ пеш меояд. Гарчанде захираи имрӯзаи об басандаҳам бошад.

Расиҷумуҳр ин ҳушдорашро бори дигар дар паёми солинавии худ низ ба мардум гушзад кард. Ӯ гуфт, ки “Агар мо хоҳем, ки зимистонро бидуни мушкилот ва душвориҳо гузаронем, то ки ҳеҷ гуна маҳдудият ба миён наояд, бояд истифодаи сарфакорона ва оқилонаи нерӯи барқро дар фасли зимистон бартарӣ диҳем.”

Ин гуфтаҳои Раҳмон дар ҳоле садо медҳад, ки тӯли даҳ соли ахир чандин дафъа ваъда карда, ки “лимити барқ афсона мешавад”. Ҳатто чанде пеш эълон карда буд, ки лимити барқ пурра бардошта ва ба хотираҳо супурда шуд.

Масъулон дар Тоҷикистон пайваста фурӯши барқ ба кишварҳои ҳамсояро рад карда мегӯянд, ки Тоҷикистон нерӯи барқро ба кишварҳои ҳамсоя содир намекунад. Сухангӯи ширкати “Барқи тоҷик” Нозирҷон Ёдгорӣ рӯзи 6 декабр ба расонаҳо аз лимити сартосарӣ дар кишвар ва фурӯши барқ ба кишварҳои ҳамсояро рад карда, бебарқӣ дар кишварро лимит не, балки “корҳои профилактикӣ” номида, гуфт, ки он ба зудӣ рафъ хоҳад шуд.

Аммо тибқи маълумоти Ожонсии омори назди раёсатҷумҳурии Тоҷикистон, моҳи ноябри соли ҷорӣ кишвар ба маблағи $2,7 млн барқро ба хориҷ фурӯхтааст. Моҳи октябр бошад содироти барқ ҳудуди $2 млн.ро ташкил додааст. Ин ҳам дар ҳолест, ки масъулини соҳа аз замони шурӯъи лимити барқ мегуфтанд, содироти он ба хориҷ пурра қатъ гардидааст.

Расонаҳои Афғонистон мегӯянд, ки ин кишвар 70 дарсади барқи лозимиашро аз Узбекистон, Туркманистон, Тоҷикистон ва Эрон ворид мекунад. Эълони лимити барқ дар Тоҷикистон дар ҳоле садо медиҳад, ки Узбекистон содироти барқашро ба Афғонистон қатъ карда аст.

“Ariana News”, расонаи афғонистонӣ аз қавли сухангӯи ширкати таъминукунадаи Афғонистон бо неруи барқ, “Брешна”, менависад ки интиқоли нерӯи барқи Узбекистон дар 13 вилояти, Афғонистон ва ҳамзамон  дар пойтахти кишвар Кобул қатъ шудааст.

Воҳидуллоҳ Тавҳидӣ, сухангӯи ин ширкат, далелеи норасии барқ дар Афғонистонро мушкилоти техникӣ дар нерӯгоҳи барқӣ гуфтааст.

Ҳанӯз маълум нест, ки ин мушкил кай ҳал хоҳад шуд, аммо оқои Тавҳидӣ афзуд, ки кормандони техникии “Брешна” бо Узбекистон дар тамос ҳастанд ва талош доранд, ки ин масъаларо ҳарчи зудтар ҳал кунанд.

“Ariana News” менависад, ки дар ҳоли ҳозир Афғонистон тақрибан ба 1600 мегаватт нерӯи барқ ​​ниёз дорад, ки 70 дарсади онро аз Узбекистон, Туркманистон, Тоҷикистон ва Эрон ворид мекунад. Манбаъҳои дохилӣ танҳо 30 дарсади нерӯи барқи лозимаро дар худи Афғонистон тавлид мекунанд.

Чизе, ки  мухолифони ҳукумати Раҳмон болояш таъкид доранд, он аст, ки барқ дар кишвар аз ончи барои дохил лозим аст бештар тавлид мешавад. Ва “сабаби аслии ҷорӣ шудани лимитро дар он мебинанд, ки ҳукумат тарҷеҳ медиҳад ҳатто замоне, ки тавлиди барқ бо сабабҳои гуногун кам мешаваду танҳо барои масрафи дохил кофӣ аст, онро ба хориҷ бифурӯшад”.

Ба гуфтаи мухолифон ба хориҷ ҳам ба ҳамон нархе мефурӯшанд, ки дар дохил ба мардум фурӯхта мешавад, аммо пулҳои барқи ба хориҷ фурӯхташуда на ба Тоҷикистон, балки ба хориҷ, ба ҳисоби офшории нафарони маълум интиқол дода мешаванд”.

Дар Тоҷикистон нархи иҷозатномаи сиёҳ кардани шишаи мошинҳо, андози роҳ ва муоинаи техникӣ (техосмотр)-и мошинҳо аз 3,5 то 4,4 % боло рафтааст.

Хабаргузории “Sputnik” аз манбааш дар ширкатҳои хизматрасонии ҳуҷҷатгузории воситаҳои нақлиёт (мағозаи комиссиёни) – и назди идораҳои БДА навиштааст, ки тибқи нархномаи нав арзиши иҷозатномаи сиёҳ намудани оинаи мошинҳо то 160 сомонӣ гарон шудааст.

Тибқи нархномаи нави тасдиқгардида, минбаъд соҳибони худравҳо барои сиёҳ намудани шишаи мошинҳои соли бароришашон то 2005, 3930 сомонӣ ва барои мошинҳои аз соли 2005 боло ҳудуди 5160 сомонӣ пардохт мекунанд.

Гуфта мешавад, онҳое, ки қаблан оинаҳои мошинашонро сиёҳ кардаанд ва ҳоло омода нестанд мувофиқи нархномаи нав маблағ пардохт кунанд, бояд оинаҳои мошинашонро пок кунанд, дар акси ҳол ҷарима хоҳанд шуд.

Тибқи нархномаи нави арзиши андози роҳ барои ҳар як “қувваи асп” – и худравҳо 4,5 сомонӣ муқаррар шудааст. Соли гузашта он 4,35 сомонӣ буд ва аз ҳадди миёнаи худравҳо, ки аз 75 “қувваи асп” иборат аст, 326 сомонӣ андози роҳ ситонида мешуд.

Ҳамчунин тибқи нархномаи нав, қимати муоинаи техникии худравҳо то 1080 сомонӣ расидааст, ки ронандагони тоҷик пардохти онро гарон арзёбӣ мекунанд.

Бино ба хабарҳои нашршуда, гуфта мешавад, маблағи муоинаи техникии тамоми анвои мошинҳо ба хаззинаи ширкати “Фароз” мутааллиқ ба Шамсулло Соҳибов, домоди Президенти Тоҷикистон интиқол меёбад.

Тайи чанд соли охир ширкати “Фароз” дар тамоми минтақаҳои Тоҷикистон нуқтаҳои муоинаи техникӣ ва мактабҳои ронандагиро боз намуд, ки ҳоло тамоми маблағҳои ин соҳа ба “Фароз” мансуб аст.