Дар ин матлаб мехоҳем ба чанд нуктаи муҳим муруре дошта бошем, то барои хонанда равшан гардад, ки иқтисоди Тоҷикистон дар соли 2022 то чӣ андоза рушди устувор дошт ва то чӣ ҳад иддаҳои Ҳукумат дар ин бобат ба воқеият наздик буд.
Ҳаҷми ММД-и кишвар
Маҷмуи маҳсулоти дохилӣ (ММД)-и умумии кишвар яке аз нишондиҳандаҳои асосии макроиқтисодӣ ба ҳисоб меравад. Барои ҳисоби он тамоми маҳсулоти истеҳсолшуда ва хадамоти расонидашударо ба шакли пул дар як давраи муайян ҷамъ мекунанд. Рушди иқтисоди ҳар як кишвар аз рушди ММД вобастагии бевосита дорад.
Бо вуҷуди он ки Ҳукумати кишвар рушди устувори иқтисодиро иддао мекунад, дар сатҳи ҷаҳонӣ ММД-и Тоҷикистон яке аз заифтаринҳо ба ҳисоб меравад. Бар асоси
Тоҷикистон дар панҷ соли ахир мизбони наздик ба чор миллион сайёҳони кишварҳои хориҷӣ, аз ҷумла сайёҳони рус будааст.
Имрӯз, 23-уми декабри соли 2022 Эмомалӣ Раҳмон дар Паёми солонаш ба парлумон гуфт, ки Тоҷикистон танҳо дар соли 2022 мизбони беш аз як миллион сайёҳони хориҷӣ будааст.
Ба қавли ӯ, “дар панҷ соли охир ба кишвари мо беш аз 3,9 миллион нафар, аз ҷумла соли 2022-юм 1 миллион нафар сайёҳон ворид гардидаанд.”
Агар аз як сӯ бештар шудани теъдодни сайёҳони хориҷӣ дар Тоҷикистон ба сабаби ҷорӣ кардани “иқдоми яктарафаи воридшавии бидуни раводид” ба 52 кишвари хориҷӣ ва пешниҳоди раводиди Тоҷикистон “бо тартиби соддакардашуда” барои 126 давлати дигар бошад, аз сӯи дигар, оғози ҳамлаҳои Русия ба Украина низ яке аз омилҳои зиёд шудани сайҳони рус аст.
Бахше аз сайёҳони хориҷӣ барои шикор дар кӯҳистони Тоҷикистон, аз он ҷумла шикори бузи кӯҳӣ ба Вилояти Мухтори Кӯҳистон Бадахшон сафар мекунанд ва чун шикори ин навъи ҳайвонот пулакӣ аст, Тоҷикистон ҳам аз ин ҳисоб хеле фоидаи хуб ба даст меорад.
Пас аз оғози ҳамлаҳои Русия ба Украина, ки аз 24-уми феврали соли ҷорӣ шуруъ шуд, ҳамагуна рафту омад ба Русия ва аз Русия ба кишварҳои аврупоӣ ва амрикоӣ маҳдуд карда шуд. Ба ҳамин хотир, теъдоди зиёде аз шаҳрвандони Русия барои сайёҳат ва хушгузаронии рӯзҳои рухсатӣ озими кишварҳои Осиёи Марказӣ, аз ҷумла Тоҷикистон ва Узбекистон гардиданд.
Гуфта мешавад, бо вуҷуди он ки фарҳанги Тоҷикистонгардӣ дар байни сокинони кишвар ҳанӯз ба таври бояду шояд шакл нагирифтааст, аммо дар ин чанд соли ахир бо сабаби қаробатҳои фарҳангӣ, забонӣ ва милливу мазҳабӣ рафту омади дутарафаи сокинон байни кишварҳои ҳамсоя, аз ҷумла Узбекистону Афғонистон ва Эрон то ҷое ривоҷ пайдо кардааст.
Инчунин тибқи оморҳои расмӣ беш аз нисфи дигари сайёҳони хориҷӣ дар Тоҷикистонро имсол шаҳрвандони кишварҳои Иттиҳоди давлатҳои мустақил ва қисме дигарро ҳам шаҳрвандони кишварҳои арабӣ, бахусус кишварҳои Халиҷи Форс ташкил медиҳанд.
Дар ҳамин ҳол раисҷумҳур ғайричашмдошт аз сифати Интернет дар Тоҷикистон нитиқод карда гуфт, “нарху суръати Интернет қонеъкунанда нест.”
Эмомалӣ Раҳмон мегӯяд, “таъмин намудани суръати баланди Интернет ва дастрас будани нархи он барои рушди иқтисоди рақамӣ, зеҳни сунъӣ таъмин намудани амнияти иқтисодӣ ва ҷалби сармоя зарурӣ мебошад”.
Тибқи омори президент, теъдоди муштариёни интернет дар Тоҷикистон ба 4,3 миллион нафар расидааст, аммо ба гуфтаи Раҳмон “суръат ва арзиши интернет ҳанӯз қонеъкунанда нест. Сайёҳон ба куҷо мераванд, ба он кишвар, ки суръати баланди интернет дорад”.
Эмомалӣ Раҳмон аз Хадамоти алоқа ва ширкатҳои мухобиротӣ талаб кард, барои боло бурдани суръати Интернет, паст кардани нархи он ва дастрас кардани интернети баландсуръат дар минтақаҳо чораҳои зарурӣ андешанд.
Танқиди Эмомалӣ Раҳмон аз суръати Интернет дар кишвар дар ҳолест, ки солҳост сокинон ва меҳмонон аз бад будани сифати он ва нархи гарони он шикоят мекунанд. Аммо Ҳукумат, аз ҷумла Хадамоти алоқа бо сарварии Бек Сабур, қудои раисҷумури Тоҷикистон ҳамеша аз сифати Интернет дар кишвар тавсиф намуда, дар аксар ҳолатҳо ё аз суол дар ин бора мегурезед, ё телефонҳои мобилии сокинонро сабаби суст будани Интернет мехонад.
Нахустини сафари Президенти Украина ба Амрико ва мулоқотҳои ӯ бо Ҷо Байдан ва намояндаҳои ИМА дар Конгресс ва дигар мақомоти он кишвар ба вокунишҳои зиёде рӯбарӯ шудааст.
Акс аз манбаъҳои боз
21-уми декабри соли 2022, Владимир Зеленский, раисҷумҳури Украина ба Иёлоти Муттаҳидаи Амрико сафар кард ва дар аошингтон бо Президенти ИМА Ҷо Байдан ва бо намояндаҳои Конгресси он кишвар мулоқот кард.
Ин сафари Президенти Уркиана ба Амрико ба замоне рост омад, ки ИМА бастаи нави кумакҳои худро дар ҳаҷми ҳудуди 2 миллиард доллар барои мубориза бо буҳронҳои амниятӣ, иқтисодӣ ва иҷтимоӣ дар Украина эълон кард.
Акс аз манбаъҳои боз
Ҷо Байден ҳам дар суҳбат бо Владимир Зеленский гуфт, ки дар ин шароит дар паҳлуи Украина истодан барои Амрико шараф аст ва эълон кард, ки системаи дифоии патриоти амрикоӣ дар ҳаҷми 1,85 миллиард доллар барои дифои низомӣ ва ҳимоятҳои сиёсӣ ироа мекунад.
Владимир Зеленский ҳам дар Конгресси Амрико дар рӯбарӯи намояндаҳои он кишвар истода, “ИМА-ро дӯсти бузурги Уркиана ва мардуми он” хонд ва таъкид кард, ин паёмҳои ӯ хос барои вакилон не, балки барои тамоми амрикоиҳо мебошад.
Акс аз манбаъҳои боз
Сенаторони амрикоӣ ҳам дар арафаи ташрифи Зеленский ба минбар барои суханронӣ кардан, қариб ҳама сари по рост истода, қисме аз онҳо низ барои дастфишорӣ бо ӯ дар ду самти долон сафороӣ карданд ва то оғози суханронӣ ҳам беш аз 175 сония барояш кафкӯбӣ карданд.
Ҷолиб он ки дар рафти ин суханронӣ пайваста Владимир Зеленский аз дарду машаққатҳо, сахтиҳои рӯзгор, паҳну парешон шудани мардуми кишвараш ва ҳамлаҳои хунини Русияи алайҳи шаҳру рустоҳои кишвараш мегуфт ва аз амрикоиҳо ва дигар кишварҳо барои кумакҳояшон ташаккур ва ситоиш мекард, вале сенаторон ҳар дақиқа барояш кафкӯбӣ мекарданд.
Гуфта мешавад, аз замони оғози ҳамлаҳои Русия аз 24-уми феврали соли 2022 то кунун Иёлоти Муттаҳидаи Амрико ҳудуди 100 миллиард доллар ба Украина кумак кардааст. Кишварҳои дигаре ба мисли кишварҳои узви Иттиҳоди Аврупо ва ғайра миллиардҳо доллар барои тақвияти низоми дифоӣ ва ҳимоятҳои сиёсӣ ва иқтисодӣ ба ин кишвар кумак кардаанд.
Аммо ҷанг ҳамоно дар ин кишвар идома дорад ва бар асари ҳамлаҳои сангини Русия ба зерсохторҳои ин кишвар дар пойтахт ва дигар бузургшаҳрҳои он низоми тавлид ва тақсимоти нерӯи барқ ва гармидиҳӣ фалаҷ шуда, ба гуфтаи Президенти Украина, айни замон миллионҳо нафар дар сардиву торикӣ дар ин кишвар ранҷ мебаранд.
Дар Тоҷикистон бо иштироки фарзандони мансабдорон ва ҳатто наздикони Эмомалӣ Раҳмон ҷиноятҳои зиёде содир мешавад. Аммо дар аксар ҳолат он ҷиноятҳо аз чашми мардум ва расонаҳо пӯшонда мемонанд ва ё агар расонаӣ ҳам шаванд, парвандаашон аз ҷониби кормандони мақомот ҷиддӣ таҳқиқ намешавад.
Пештар аз ин шоми 11-уми ноябри соли ҷорӣ, дар назди яке аз тарабхонаҳои пойтахт дар маҳаллаи 112-ум занозанӣ миёни фарзандони мансабдорон рух дода буд, ки дар натиҷа Зафарҷон Самӣ, сардори толори VIP-и Фурӯдгоҳи байналмилалии Душанбе ва писари раиси ноҳияи Исмоили Сомонӣ Шариф Самӣ се зарби корд хӯрда, захмӣ мешавад.
Бо вуҷуди боз шудани парванда нисбати иштирокдорони ин занозанӣ, ВКД то ҳол маълумоти дақиқ надодааст.
Инчунин дар гузашта барои содир кардани ҷиноят номҳои Алишер ва Диловар Гуловҳо, писарони вазири пешини энергетика ва қудои Эмомалӣ Раҳмон, Гул Шералӣ, Фаромӯз Саидов, писари ноиби сарвазири Тоҷикистон Давлаталӣ Саид, Рустам ва Расул писарони раҳбари собиқи Роҳи оҳани Тоҷикистон ва хеши раисҷумҳур Амонулло Ҳукумов, Амриддин Нахшов, мудири корхонаи истихроҷи тиллои “Нахш” ва хоҳарзодаи ҳамсари президенти Тоҷикистон расонаӣ шуда буд. Аммо парвандаи онҳо ҷиддӣ таҳқиқ нашуда, баъзе аз ҷавобгарӣ озоду баъзе ҷаримаи ночиз шуда буданд.